Құрбан айт мейрамы Ораза айы аяқталғаннан кейін жетпісінші күні келетін бүкіл мұсылман қауымының ұлық мерекесі. Мереке қарсаңында inbusiness.kz тілшісі Құрбан айтта сауда "қайнап" жататын базарларды аралады.
Айта кетейік, мұсылмандық дәстүрдегі малды құрбандыққа шалу рухани мағына береді.
Құрбандық шалуды офлайн форматта жүзеге асыру үшін Алматы қаласының әкімдігі 13 орынды бекітті, онда құрбандыққа шалынған малды союға және сатуға рұқсат етілген.
Мегаполиске мал негізінен Алматы, Жетісу және Жамбыл облыстарының жайылымдарынан әкелінеді. Бірнеше базардан қой және ірі қара сатып алуға болады. Барлық малдың ветеринариялық қызметте қажетті тексерулерден өткеніне кепілдік беретін сертификаттары болуы керек.
Малдың құны 35 000 теңгеден басталады. Бұл ақшаға сатып алушы 15-17 келі ет сатып ала алады. Ал қошқар қымбатырақ болады, бағасы шамамен 100-150 000 теңгеге дейін жетеді.
Закира Сәтбаева қошқарды тұтынушылардың алдына ептілікпен жатқызып, бірнеше секундта арқанмен байлап береді. Ол 20 жылдан бері базарларда мал сатумен айналысады, сатып алушының өтініші бойынша мал таңдау ол үшін бір-екі секундтық іс
Данияр Үкенов қырық жылдық тәжірибесі бар қасапшы. Оның айтуынша, Құрбан айт күндері сою цехынан көп мал өтеді.
"Таң намазынан кейін барлық заңдылықтар бойынша мал союды бастаймыз. Әрине, мейрамның бірінші күні жұмыс көп, басқа күндері 10-15 бас мал болады", – дейді қасапшы.
Айта кетерлігі, малды сою сатып алушылардың сұранысына қарай базарда 5000 теңгеден 10000 теңгеге дейін тұрады. Кейбіреулерге тек сойып, терісін сыпырса жеткілікті, біреулер оны толық бөліп беруді сұрайды.
Құрбан айтта малдың басқа түрлері де жоғары сұранысқа ие. Дін саласы мамандарының айтуынша, құрбандыққа қойдан басқа түйе, бұқа немесе сиыр мен ешкі сойылуы мүмкін. Бұл ретте түйе бес жастан үлкен, бұқа мен сиыр екі жастан, қошқар, қой мен ешкі бір жастан және одан үлкен болуы керек. Қой, ешкі, сиырдың буаз емес екенін анық белгілі болған жағдайда ғана құрбандыққа шалуға болады.
Құрбан айтта жеті адам немесе отбасы бірігіп мал сатып алуға рұқсат етілген. Ірі қараның құны салмағына қарай бір басына жарты миллион теңгеден басталады. 700 мың және 900 мың теңге тұратындары да бар, айтпақшы, олардың көпшілігі сатылып кеткен.
Коронавирустық пандемия екі жылдан бері мал сою рәсіміне түзетулер енгізді. Бірақ енді қазақстандықтар арнайы сайтта тапсырыс беріп, жоралғыларды онлайн режимде өткізе алады. Сол платформада құрбандық етін алуға өтініш беруге болады.
Құрбандық малдың еті міндетті түрде үшке бөлінеді: біреуі иесіне, екінші бөлігі туыстары мен достарына беріледі, ал үшінші бөлігі әдетте мұқтаждарға таратылады. Мереке күндері қонақтарды қарсы алу, сыйлықтар беру және, әрине, дұға ету әдетке айналған.
Еске салайық, ҚР ӘҚБтК-нің 490-бабына сәйкес, белгіленген орындардан тыс жерде құрбандық шалған жеке тұлғаларға 50 АЕК, заңды тұлғаларға 200 АЕК көлемінде айыппұл салынады.
