Кездесудің негізгі тақырыбы екі елдің сауда-экономикалық ынтымақтастығын кеңейту болды. Бақыт Сұлтанов Иранның бірінші вице-президентін Қазақстан сауда-экономикалық миссиясының және Қазақстан-Иран үкіметаралық комиссиясының жақында өткен 17-отырысының қорытындылары туралы хабардар етті.
"Иран Ислам Республикасы – Қазақстан Республикасының тарихи достас мемлекеті және өңірлік серіктесі. Иранмен өзара тиімді қарым-қатынасты дамыту – елдің сыртқы саяси басымдықтарының бірі", – деп атап өтті Б. Сұлтанов. Иран – өңірдегі Қазақстанның негізгі сауда-экономикалық серіктестерінің бірі. Ынтымақтастық әлеуетін толық пайдалану мүмкіндігі санкциялық режимді шектейді.
"Біз санкция жағдайында Иранмен ынтымақтастық мәселесі бойынша АҚШ Мемлекеттік департаментімен консультациялар өткіздік", – деп хабарлады Б. Сұлтанов.
Ол сондай-ақ Венада өтіп жатқан Иран мен АҚШ арасындағы келіссөздер жақын арада сәтті аяқталады деген үмітін білдірді. Бұл ретте өзара сауда көлемі екі елдің нақты мүмкіндіктеріне сәйкес келмейтіндігі аталып өтілді. Осыған байланысты тауар айналымының көлемін $3 млрд ұлғайту міндеті белгіленді (2021 жылы тауар айналымы – $440,1 млн). Сонымен қатар осы мақсатқа жету бағыттарының бірі өнімдерінің кең ауқымды аясында, әсіресе азық-түлік тауарларымен своп-операциялар саласындағы ынтымақтастық болуы мүмкін екендігі аталды. Бұл қазақстандық экспорттың Иранның оңтүстік порттары арқылы Парсы шығанағы елдерінің нарықтарына шығуын жеңілдетеді.
Кездесуде банк саласындағы ынтымақтастық, логистикалық әлеуетті дамыту, сондай-ақ екі елдің теңіз және құрлық порттарын бірлесіп пайдалану мәселелері талқыланды. Қазақстан тарапы Тегеранға тек саудамен шектелмей, анағұрлым қарқынды инвестициялық ынтымақтастық пен өнеркәсіптік кооперацияға көшуді ұсынды.
Қазіргі уақытта Иран инвестициялары Қазақстанда да бар (Борлы мыс-молибден кен орнын игеру және катодты мыс өндіретін гидрометаллургиялық зауыт салу жобасы). Сондай-ақ Қазақстан Иран аумағында кен орындарын игеруге қатысуға мүдделі.
ИИР бірінші вице-президенті Мохаммад Мохбер Дезфули ТМК саласындағы өзара іс-қимылды тереңдету жөніндегі ұсынысты қолдады.
"Қазір біздің компаниялар бірқатар табысты жобаларды іске асыруда. Қарым-қатынасты одан әрі кеңейту үшін біз бизнесімізге кедергі келтіретін жағдайларды жоюымыз керек", – деді Дезфули мырза.
Ол, сондай-ақ Қазақстан Еуразиялық кеңістікте жекелеген тауарларды өндіру бойынша хабқа айналғанын атап өтті.
Оның айтуынша, Иран өз аймағында осындай хабқа айналуға әлеуеті бар. Екі елдің мүдделері мен мүмкіндіктерін ұштастыру және теңдестіру, оның ішінде өнеркәсіптік кооперация бөлігінде Қазақстан мен Иранның экономикаларын жақындастыруға және экономикалық мүдделерін қозғауға ықпал ететін болады. Бұл ретте, мемлекеттердің өзара саудасын кеңейтуге ЕАЭО елдері мен Иран Ислам Республикасы арасындағы еркін сауда туралы қазіргі қолданыстағы уақытша келісімді толық форматты келісімге дейін кеңейту ықпал ететін болады. ЕСА туралы толық форматты келісім жасасу тауар номенклатурасының кемінде 80%-ына кедендік баждарды жоюға және/немесе төмендетуге мүмкіндік береді.
Банк ынтымақтастығына келетін болсақ, ИИР бірінші вице-президенті елдерді ұлттық валюталарға өзара сауда жасауға бағыттауды ұсынды. Қазақстан-Иран үкіметаралық комиссиясының 17-отырысының хаттамасында екі ел арасындағы сауданы жеңілдету үшін тиісті әдістер мен құралдарды айқындау үшін банктік ынтымақтастық жөніндегі бірлескен комитет құру мүмкіндігін қарау көзделген.
Бизнес-байланыстарды қарқындату үшін Қазақстан ҚР мен ИИР арасында айына 4 рейстік жиілікпен тұрақты рейстерді қайта бастау туралы шешім қабылдады. Кездесу соңында тараптар екі елдің сауда-экономикалық ынтымақтастығын тереңдетуге өзара мүдделілігін тағы да растады.
