Айта кету керек, бұл көрсеткіш Тұрғын үй жағдайын жақсарту, емделу және жеке басқарушы компанияларға (УПИ) аударуға мүмкіндік берілгеніне қарамастан, жақсы нәтижеге жетіп отыр. Ranking.kz сайтының жазуынша, бұдан жүйе орнықты һәм тұрақты екенін көруге болады, деп жазады inbusiness.kz тілшісі.
Жинақтар зейнетақы жарналары мен инвестициялық табыс көлемінің ұлғаюына байланысты өскен. 1 қазандағы мәліметке сай, салымшылардың шоттарына 1,2 трлн теңге зейнетақы жарналары түсті. Оның ішінде төлемдерді қайтару (тұрғын үй жағдайларын жақсарту және емделуге ақы төлеу) кіреді. Кіріс те былтырғы кезеңмен салыстырғанда 439,5 млрд теңге (57%) ұлғайды. Салымшылардың өздерінің жарналарынан басқа, 2021 жылғы 1 қаңтар мен 1 қазан аралығында 1 трлн теңгеден аса таза инвестициялық табыс түсіп, зейнетақы жинақтары айтарлықтай өсті.
5 қарашадағы есепте БЖЗҚ Тұрғын үй жағдайын жақсарту үшін зейнетақы жинағын пайдалануға адамдар берген 491,1 мың өтінішті орындады. Олардың банктерде ашылған арнайы шоттарына 2 трлн теңгеге жуық қаражат аударды. Бір жолғы зейнетақы төлемдерінің орташа сомасы 4 млн теңге болған. Көбіне Алматы (17%), Маңғыстау облысы (13,5%) және Нұр-сұлтан (13%) тұрғындарынан өтініш келген.
Емделу үшін ақша алуға рұқсат сұраған 61,4 мыңға жуық адамға 55,7 млрд теңгеге жуық қаражат аударылған. Адамдарға, орташа есеппен, 1 млн теңгеден аз ақша берілген.
Еске саламыз, Қазақстанда зейнетақы жарналарының міндетті түрлерінің сомасы инфляция деңгейін ескере отырып, сақталады – мемлекеттік кепілдік моделі жұмыс істейді. Егер салымшы (алушы) өзінің зейнетақы жинақтарын алып қойса, кепілдік арнайы шотқа аударылған жинақтарға берілмейді. БЖЗҚ-дан төленетін біржолғы зейнетақы төлемдерінің сомаларынан жеке табыс салығы есептеліп, ұсталып қалады. Оны салымшы өз өтінішінде көрсетіп береді.
БЖЗҚ-ға 280 млрд теңгеден астам қаражат қайтарылған. Себебі біржолғы зейнетақы төлемдерін белгіленген мерзімде пайдаланбаған.
Инвестициялық табыс, мемлекет кепілдігін жоғалту және жеке табыс салығы мерзімінен бұрын есептеу жағдайларын, яғни қаражатты қайтарып беретіндей болмауы үшін салымшылар (алушылар) біржолғы зейнетақы төлемдерін пайдалануды мұқият жоспарлауы керек. Келешекте еңбек қызметі аяқталғаннан кейін зейнетақы төлемдерінің сомасы аз болатынын түсінуі керек.
Халықтың бір бөлігі өз қаражатын жеке басқарушы компанияларға да аударған. 5 қарашадағы есепке сай, үш мың өтініш бойынша 5,6 млрд теңгеге жуық қаражат аударылған. Мұндайда мемлекет кепілдігінің орнына басқарушы компания зейнетақы активтері кірістілігінің ең төменгі деңгейін қамтамасыз ету жөніндегі кепілдігі беріледі. Кірістіліктің ең төменгі деңгейі нарықта жұмыс істейтін, ССП-ның басқаруына берілген зейнетақы активтерінің орташа алынған кірістілігін негізге ала отырып есептеледі. Зейнетақы активтерінің номиналды кірістілігі мен нарық бойынша зейнетақы активтері кірістілігінің ең төменгі мәні арасында айырма пайда болған жағдайда басқарушы компания оны өз капиталы есебінен өтейді.
Биылғы қаңтар-қыркүйек арасында БЖЗҚ-дан төленген зейнетақы төлемдері – 2,1 трлн теңге. Негізгі сома (төлемдердің 90,7%-ы) – тұрғын үй жағдайларын жақсартуға және емделуге жұмсалған біржолғы зейнетақы төлемдері.
Қалған 3,4%-ы (73,2 млрд тг) – кестеге сай төлемдер, 1,4%-ы (29,1 млрд тг) – тұрғылықты тұратын жерінен көшуіне байланысты төлемдер, 2,2%-ы (47,2 млрд тг) – мұрагерлерге, жерлеуге арналған төлемдер, 2,2%-ы (47,6 млрд тг) – сақтандыру компанияларына аударымдар.
