ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің (бұдан әрі – Еңбекмині) кеңейтілген Алқа отырысында ведомство басшысы Светлана Жақыпова Қазақстанда Мемлекеттік еңбек инспекциясы комитеті құрылады. Бұл туралы inbusiness.kz сайты Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне сілтеме жасап.
Ол өз сөзінде Мемлекеттік еңбек инспекциясының сатылы моделі Халықаралық еңбек ұйымы стандарттарының бірі екенін атап өтті. Еңбекминін үйлестіру мемлекеттік бақылау нәтижелері бойынша шешімдер қабылдау кезінде еңбек инспекторларының тәуелсіздігі мен бейтараптығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Бұдан басқа, Министр еңбекті қорғауды басқарудың ұлттық жүйесін жаңғыртуға және қызметкерлердің еңбек құқықтарын қорғау бойынша қабылданып жатқан шараларға егжей-тегжейлі тоқталды.
Еңбекминінің басшысы қауіпсіз еңбек жағдайларын жасау және өндірістік жарақаттануды азайту Үкімет пен Еңбекминінің негізгі міндеттерінің бірі болып табылатынын атап өтті.
Бүгінгі күнде бұл бағытта жүйелі түрде орын алып отырған проблемалар байқалуда, мысалы, оқиғаларды жасыруды көздейтін жасырын жарақаттану, зиянды еңбек жағдайларына тартылған қызметкерлердің үлкен пайызы және т. б.
"Проблемаларды шешу үшін біз 2030 жылға дейінгі Қауіпсіз еңбек тұжырымдамасы (бұдан әрі – Тұжырымдама) шеңберінде жүзеге асырылатын еңбекті қорғауды басқарудың ұлттық жүйесін жаңғыртуды көздейміз. Ол: еңбекті қорғау жөніндегі шараларды қаржыландыруда жаңа тәсілдерді қолдану; жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру жүйесіне қызметкерлердің қатысуын жандандыру; білім сапасын арттыру және білімді тәуелсіз бағалауды енгізу арқылы еңбекті қорғау бойынша білімді тексеру; қоғамдық бақылаудың рөлін күшейту есебінен еңбек жағдайларын жақсартуды және өндірістік жарақаттану мен кәсіптік аурулар деңгейін төмендетуді көздейді", – деді Светлана Жақыпова.
Сондай-ақ, Тұжырымдама аясында Отбасының цифрлық картасының аналогын – еңбекті қорғаудың тиімді мемлекеттік мониторингі мен бақылауын қамтамасыз етуге, әрбір проблемалық мәселеге жедел және нақты қарауға мүмкіндік беретін Кәсіпорындардың цифрлық картасын жасау қарастырылған.
"Кәсіпорындардың цифрлық картасын 2024 жылдың 1 шілдесінен бастап қолдана бастаймыз. Бұл нақты уақыт режимінде еңбек жағдайларына мониторинг жүргізуге мүмкіндік береді", – деп бөлісті ведомство басшысы.
Сонымен қатар, Светлана Жақыпова кәсіпорындар бойынша барлық мәліметтер Еңбекмині ақпараттық жүйелеріне автоматты режимде жіберілетінін атап өтті. Жұмыс орындарының кәсіптік тәуекелдерін бағалау тетігі және кәсіпорынның өзін интегралды бағалау енгізілетін болады.
"Еңбек жағдайларын бағалау процесін цифрландыру мамандандырылған ұйымдар үшін талаптар қоюды көздейтін болады: олар онлайн режимде Министрліктің ақпараттық жүйелерінде зиянды өндірістік факторлардың болуы немесе болмауы туралы көрсеткіштерді тікелей беруге мүмкіндік беретін цифрлық жабдықта жұмыс істеуге тиіс", – деді Жақыпова.
Еңбекмині басшысы Еңбекті қорғау жөніндегі республикалық ғылыми институт базасында кәсіпорындардағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі мамандарды және мемлекеттік еңбек инспекторларын оқыту және олардың білімін тексеру жөніндегі онлайн-платформа іске асырылатынын хабарлады.
Светлана Жақыпова жұмыскерлерді жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру жүйесінің ашықтығын арттыруға бағытталған бірқатар шаралар туралы айтып берді.
"Ашықтықты қамтамасыз ету, шарттық талаптарды сақтау, сөз байласуды болдырмау мақсатында барлық шарттар бірыңғай платформада жасалатын болады. Кәсіптік тә
уекел қатарын және сақтандыру тарифтерін айқындау процесі автоматтандырылатын болады. 2023 жылы заңнамаға түзетулер енгізілді, олар сақтандыру сыйлықақыларының 12%-на дейін алдын алу және оңалту іс-шараларын іске асыруға жіберуді көздейді.Жоспарланған шараларды іске асыру жұмыс берушілердің шарттар жасасуға мүдделілігін арттыруға, еңбек жағдайларын жақсартатын жұмыс берушілердің қаржылық жүктемесін азайтуға мүмкіндік береді", – деді ол.
Сондай-ақ, ведомство басшысы қазақстандықтардың еңбегіне лайықты ақы төлеуді қамтамасыз ету бөлігінде жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы хабарлады. Осылайша, азаматтық қызметшілерге еңбекақы төлеу жүйесін неғұрлым икемді және ашық ету жоспарлануда.
"Азаматтық қызметшілердің цифрлық тізілімі құрылып, олардың бірыңғай "бұлтты бухгалтериясы" мен кадрлық есебі "HR Enbek" ақпараттық жүйесіне енгізілетін болады. Лауазымдарды теңестіру қағидатын енгізумен және базалық лауазымдық жалақыны, көптеген қосымша төлемдер мен үстемеақыларды оңтайландырумен еңбекақы төлеу жүйесі қайта қаралды. Сонымен қатар, зияндылық, үстеме жұмыс, экологиялық және т.б. үшін қосымша төлемдер мен үстемеақылар сақталады", – деп атап өтті Министр.
Оның айтуынша, жүйе бойынша ұсынылған өзгерістер әділ еңбекақы төлеу қағидатын сақтауға, қызметшілердің уәждемесін арттыруға және азаматтық қызметтен білікті кадрлардың кетуін азайтуға ықпал ететін болады.
"Қызметкерлердің еңбек құқықтарын қорғауға бағытталған келесі басым міндет – әлеуметтік тәуекелдер туындаған жағдайда қызметкерлердің қорғалуын қамтамасыз ету мақсатында еңбек қатынастарын декларациялау.
Еңбек қатынастарының ашықтығын және жұмыс берушілердің еңбек шарттары бойынша міндеттемелерін орындауын қамтамасыз ету үшін дамыған елдерде табысты қолданылатын бірқатар цифрлық шешімдерді қарастырдық", – деп бөлісті Светлана Жақыпова.
Осылайша, құпиялылық пен шектеулі қолжетімділікті қамтамасыз ете отырып, кәсіпорындардың штат кестесі мен жалақысы "HR Enbek" ақпараттық жүйесінде ескерілетін болады. Платформада еңбек және ұжымдық шарттар жасасудың цифрлық форматы да қолжетімді. Сонымен қатар, барлық үшжақты келісімдер цифрландырылып, кәсіподақ қызметкерлері үшін автоматтандырылған жұмыс орындары құрылады.
Светлана Жақыпова платформалық жұмыспен қамтылған азаматтар үшін әлеуметтік кепілдіктерді реттеу және қамтамасыз ету жөніндегі шаралар туралы баяндады.
"Қызметті ресімдеу және платформаларда жұмыс істейтін адамдарды әлеуметтік қорғауды қамтамасыз ету мақсатында 4% тіркелген пайыздық мөлшерлемемен жеңілдетілген салық режимін енгізу, сондай-ақ платформа операторларын салық агенттері айқындау жоспарлануда", – деді ол.
Ведомство басшысы аталған тетікті сынақтан өткізу үшін өткен жылдан бастап Яндекс.Таксимен бірлесіп 4 мыңнан астам жүргізуші қатысатын пилоттық жоба іске асырылып жатқанын атап өтті.
"Жүргізіліп жатқан жұмыс шеңберінде бірқатар цифрлық шешімдер енгізіледі. Осылайша, азаматтарға платформалық жұмыспен қамтылған деп тану үшін жария шартқа қосылу жеткілікті болады, олар салық декларацияларын тапсырудан босатылады. Мемлекеттік органдар жүйелерінің ақпаратын интеграциялау арқылы жүргізуші куәлігінің болуы, соттылығы, медициналық тексеруден өту, автокөлікті техникалық байқаудан өту және т.б. туралы деректерді тексеру жүзеге асырылатын болады, ал барлық салық міндеттемелері мен әлеуметтік төлемдерді интернет-платформа операторы жүзеге асыратын болады. Өз кезегінде, онлайн режимде орындаушылар оператор жасаған төлемдердің дұрыстығы мен уақтылығын бақылай алады", – деді Светлана Жақыпова.
