Сарапшылар айтуынша, бұл жағдайда басты мәселелердің бірі — Еуропаға газдың қандай көлемін физикалық түрде жеткізуге болатындығы болады, өйткені қуаты шектеулі, деп жазады inbusiness.kz EADaily-ге сілтеме жасап.
Теориялық тұрғыдан, оған Украина да қатыса алады, ол максималды көлемді қамтамасыз ете алады.
"Түркия табиғи газға баға белгіленетін газ хабына айналады деп үміттенейік. Біздің Ресей тарапымен жұмысымыз жалғасын тапты. Алдағы бірнеше айда Ыстамбұл қаржы орталығы бойынша жұмыстар жалғасады, оған Botas пен "Газпром" қатысады, — деді Түркияның энергетика және табиғи ресурстар министрі Алпарслан Байрактар Haberturk телеарнасына.
Түркияда хаб құру идеясын Ресей президенті Владимир Путин ресейлік газды Еуропаға сату үшін ұсынды. Анкара тек Ресейден ғана емес, сонымен қатар Әзербайжан мен Иранды қоса алғанда, басқа жеткізушілерден де жанармай сататын алаң құруды ұсынады. Ұсыныс айтылғаннан бері бір жарым жыл өтті. Желтоқсан айының соңында вице-премьер Александр Новак тараптар жол картасын талқылап жатқанын айтты.
"Түркия бұл мәселеде асықпайтыны анық. Украинадағы жағдайға байланысты белгілі бір саяси шектеулер бар және жаңа хабтың жұмысын ресми түрде жариялауға мүмкіндік бермейді. Екінші жағынан, белгілі бір мағынада Түркиядағы газ тарату хабы қазірден жұмыс істеп тұр және газдың бір бөлігі Еуропаға қайта сатылып жатыр", — дейді Ұлттық энергетикалық қауіпсіздік қоры (ҰЭҚҚ) директорының орынбасары Алексей Гривач.
Epdk түрік реттеушісі мен EPSOG еуропалық жүйесінің мәліметтері бойынша, 2023 жылы Түркия 896 миллион текше метрді, ал осы жылдың бес айында 577 миллион текше метрді қайта экспорттады.
"Вектор Х" инвестициялық компаниясының бас стратегі Максим Худалов газ үшін ақы төлеуде тәуелсіз жүйені құру басты міндет екенін атап өтті, өйткені АҚШ Қаржы министрлігі америкалық сұйытылған табиғи газ экспортының көлемі өскен сайын әртүрлі сылтаулармен балама шикізат жеткізушілеріне қысымды күшейтетін болады.
"Осыған байланысты АҚШ пен ЕО-дан тәуелсіз төлемдерді жүзеге асыру — ең маңызды міндет", - дейді сарапшы.
Хабтың құрылуындағы жалғыз мәселе — баға емес. Екіншісі — инфрақұрылымның қуаты.
Алпарслан Байрактар түрік телеарнасына Түркия 50 миллиард текше метрді тұтынатынын және оның инфрақұрылымы арқылы 70-80 миллиард текше метр өтуі мүмкін екенін айтты. EPDK және EPSOG мәліметтері бойынша, 2023 жылы "Көгілдір ағын" мен "Түрік ағыны" газ құбырларының жүктелмеген жобалық қуаты қол жетімді 47,75 миллиард текше метрдің 12 миллиард текше метрінен астамын құрады.
Түркияға газ жеткізудің әлеуеті жоғары, бірақ бұл одан әрі — Еуропаға транзит үшін қаншалықты жеткілікті?
"Әзірге газ хабы идеясында негізгі белгісіздік — Еуропаға газ құбыры қуатының көлемі", — дейді энергетика жөніндегі сарапшы Александр Собко. - "Түрік ағынының" еуропалық тармағы бойынша ресейлік газ қалыпты түрде айдалады. Трансадриатикалық газ құбыры (TAP) да толы".
Сарапшы TAP-ты кеңейту туралы әңгімелер жүріп жатқанын, бірақ оның өзі құр сөз деңгейінде қалуы мүмкін екенін атап өтті, өйткені жалпы ЕО газдан бас тартуға бағыт алды.
"Бұл фонда жаңа құбырлар салынатыны факт емес. Ресейдің газ хабына деген қызығушылығы Еуропа кез-келген ресейлік газды сатып алудан бас тартқан кездегі қауіпті сценариймен байланысты болуы мүмкін, содан кейін Түркиядан "иесіздендірілген" газ Еуропаға "Түрік ағыны" арқылы өтеді. Хабтың көмегімен экспорт көлемін қалай кеңейту керектігі әлі де толық түсінбей отырмыз", — дейді Александр Собко.
Мамыр айында Түркияның Ұлттық Ассамблеясы елдің газ заңнамасына өзгерістер енгізіп, газды СТГ түрінде экспорттауға және кері экспорттауға рұқсат берді. Қиындық мынада: сұйылтуға дайын терминалдар жоқ және Түркияда сұйытылған газдың құны әлемдік нарықта сату үшін жоғары болуы мүмкін, деп атап өтті сарапшы.
