Елордада қазақша куиз танымалдыққа ие болып, трендке еніп келеді. Астанадағы кофейнялардың бірінде басталған интеллектуалды ойынның телевизиялық форматы шығып та үлгерді. Қазақша куиз қазақ жастарының арасында қалай трендке айналды? Сұрақтар қалай дайындалады? Ол жастарға несімен ұнайды? Осы туралы сараптап көрдік.
Куиз деген не?
Куиз – 2-10 адамнан тұратын компанияға арналған интеллектуалды ойын. Кейбір адамдар куизге қатысу үшін үлкен білім қажет деп ойлайды. Бірақ шын мәнінде куиз – көкжиегіңізді кеңейтудің және жақын адамдарыңызбен көңіл көтерудің оңай жолы.
Куиз – барда немесе мейрамханада өтетін логикаға, тапқырлықты шыңдайтын командалық жарыс. Куиз "Не? Қайда? Қашан?" немесе "Брейн сақинасы" интеллектуалды ойындарына қатты ұқсайды. Басты айырмашылығы – куизге қатысу үшін қосымша дайындық қажет емес, ойындар барда өтеді. Онда қатысушылар тек көңіл көтеріп қана қоймай, достарымен бірге дәмді тамақ іше алады. Әр ұйымдастырушы өзінің ерекше тапсырма форматын ойлап табады, сұрақтар қызықты және түсінікті түрде ұсынылады. Тапсырмалар музыка, суреттер немесе бейнелер арқылы берілуі мүмкін.
Классикалық куиз жеті сұрақтан тұратын жеті раундты қамтиды. Әр раундтың сұрақтары белгілі бір тақырыпқа арналған. Тақырыптық ойындар жиі өткізіледі, мысалы, "Тақтар ойыны", онда жанкүйерлер патшалықтардың атмосферасына еніп, сүйікті кейіпкерлері туралы сұрақтарға жауап бере алады немесе "Шерлок Холмс", онда ойыншылар детективке айналады, дедукция әдістерін қолданады және логикалық сұрақтарға жауап береді.
Куиз тарихы
Ойын-сауықтың бұл түрі алғаш рет 1976 жылы Ұлыбританияда пайда болды, онда Том Портер мен Шарон Бурнис Pub quiz деп аталатын викторинаны ұйымдастырды. Ойын Солтүстік Англияда 32 квиз командасы мен үш лиганы жинады. Өз қаласындағы сәттіліктен кейін олар бірнеше жыл ішінде бүкіл ел бойынша саяхаттап, елдің әр түкпірінде жаңа ойын ұсынды. Көп ұзамай 10 000 команда куиз ойнады, содан кейін ірі телевизиялық компаниялар ток-шоу форматында бірдей ойындар жасай бастады.
Ағылшын тілінен сөзбе-сөз аударғанда Quiz – тексеру сұрағы дегенді білдіреді.
Ресейде куиз 2015 жылы пайда болды және жыл сайын ойынға қатысушылардың саны артып келеді. Мәскеуде күн сайын 10-ға жуық ойын өтеді, оған 100-ден астам команда қатысады.
Достармен бірге көңіл көтерудің есте қалар әдісі
Куиз – танысуға тамаша себеп. Ойындар әдемі таныстыққа себеп болады. Барлық қатысушылар ойындарда жаңа достар табады, ал кейбірі өмірлік серігін жолықтыруға ниетті.
Куиз қалай өтеді?
Куиз – жарыс. Командалар бірінші орынға таласады. Куизді бастамас бұрын әр команданың өз үстелінде жауаптарды жазуға арналған бланкілері, қаламдары және жазбалар үшін бірнеше бос парақтары болады.
Әдетте ойын 7 раундтан тұрады, олардың әрқайсысында 7 сұрақ бар. Жүргізуші сұрақты оқиды, содан кейін тапсырманы орындауға 1 минут кетеді. Осы уақыт ішінде команда тапсырманы шешіп, жауапты бланкке енгізуі керек. Раунд аяқталғаннан кейін бланкілерді толтыруға қосымша уақыт бар, содан кейін бланкілер ұйымдастырушыға тапсырылады. Осы уақытта жүргізуші дұрыс жауаптарды жариялайды. Бұл әр раундтан кейін болады. Ойында бірнеше үзілістер қарастырылған, олардың барысында аралық нәтижелер шығарылады.
Ойынның финалында үш жеңімпаз болады, ең көп ұпай жинаған командалар жарияланады. Финалистер естелік грамоталар, сыйлықтар алады.
Астанадағы қазақша куиз
Астанадағы қазақша куиз клубтарын ұйымдастырып жүрген Мерей Ермұханов интеллектуалды ойынның қалай дүниеге келгенін айтып берді.
"Қазақ тіліндегі интеллектуалды ойындарды дамыту туралы идея ертеректе басталды. Басында kerek.info деген сайтта викториналар құрастырып бастағанбыз. Онлайн форматтағы викториналар біраз қозғалыс туғызды деуге болады. Біз сол жоба арқылы қазақ тілді ортада да интеллектуалды контентке сұраныс бар екеніне көз жеткіздік. Бұл жобаның, бұл идеяның астарында біздің, қазақ куиз сұрақтары авторларының өзімізді дамыту эволюциясы жатыр. Өзімізді дамыту үшін интеллектуалды орта іздедік. Орысша куизге қатыстық. Неге қазақ тілді ортаға ұсынбасқа деген ой туындады. Бірақ бұл идеяны біз пісіріп, орындаймыз дегенше іске асырғандар бар екен. "Тез тап!" деп аталатын қазақша куизге автор ретінде сұрақтар құрастыру туралы ұсыныс түсті. Бұл ұсынысты қуана қабылдап, бірнеше жыл бойы сұрақтар құрастырып жүрдім. Қазір өзіміз "Айқас" деп аталатын қазақша куиз құрдық", - деді ол.
Ол бізге қазақша куизді дамытудағы қиындықтар туралы айтты.
"Әрине қиындықтар бар. Өйткені қазақ тілділердің менталитеті көп нәрсеге кедергі келтіреді. Қазақша куиз трендке айналып келе жатыр деп айтып жатады. Мен бұдан үлкен масштабта болғанын қалар едім. Бірақ орыс тіліндегі куизбен салыстырсақ, даму баяу. Бір жағынан Астанада қазақ тілді орта қалыптаспаған. Екінші жағынан қазақы менталитетте ой жарысқа келіп, көп сұраққа жауап бере алмай қалса, менің білімім төмен деп ойлап қалатын болды-ау деген ой басым", - дейді ол.
Сұрақтарды дайындайтын автордың айтуынша, логикалық қисын мен терең білімді қатар ұштастыру оңай емес.
"Әр сұрақ әрқалай дайындалады. Үнемі ізденіс үстінде жүремін. Көшедегі аяқ асты болған жайттар түрткі болуы мүмкін. Кейбір сұрақ бірнеше күннен кейін шығады. Кейбірі бір күн ішінде, кейбірі он бес секундта. Сұрақтардың бір-бірімен логикалық байланысы болуы керек. Сондай-ақ тапсырмалардың негізін фактілер құрағанымен, кім жаттанды ақпаратты көп біледі деп емес, сұрақтың нақты жауабын білмесе де логикалық қисын арқылы таба алатындай болуды мақсат тұтамыз", - дейді Мерей Ермұханов.
