ҚРҰБ-ның өзекті деректері бойынша (01.07.18-ге) жеке тұлғалардан тартылған депозиттердің орташа өлшемді мөлшерлемесі бұрынғы 9,2% - дан жылдық 9,3% - ға дейін өсті, ал шетел валютасында өзгергіс болмай, жылдық 1,2% - ды құрады, деп хабарлайды afk.kz. Осылайша, жартыжылдықтың қорытындысы бойынша теңгемен салынған салымдардың пайыздық мөлшерлемелері жылдық 9,7% – дан 0,4% - ға, ал долларда – жылдық 1,3% - дан 0,1% - ға төмендеді.
Жыл басынан алғаш рет маусым айында ЕДБ депозиттік базасының оң динамикасы байқалады (+144,5 млрд теңге). Өсім жекелеген және корпоративтік депозиттер бойынша да болған. Бұл ретте салымшылар валюталық депозиттерге қызығушылық танытты: ұлттық валютаның АҚШ долларына шаққандағы бағамының төмендеуіне қарамастан, маусым айында долларландыру (-0,5% маусым) 39,1%-дан 41,6%-ға дейін өсті. Тұлғалар бойынша алып қарайтын болсақ, валюталық салымдардың едәуір өсуі жеке тұлғаларда (+7,4%) байқалады, ал заңды тұлғаларда көрсетілген салымдар аз ғана (+2,9%) өсті. Естеріңізге сала кетейік, маусым айының басынан бастап жекелеген салымшылар бұған дейін 1,0% - ға қарағанда, валюталық салымдар бойынша жылдық 2,0% - ға дейін сыйақы ала алады.
Сондай-ақ, шілдеде өткен мәжілістің қорытындысы бойынша ҚРҰБ нарықтың болжанған шешімін 9,0% деңгейінде бұрынғы дәлізбен ±1,0% - ға сақтап қалу жөнінде шешім қабылдады. Ілеспе баспасөз парағында реттеуші инфляция бойынша мақсатқа қол жеткізу үшін негізгі тәуекелдерді іске асыру ықтималдығы ұлғайған кезде ағымдағы жылдың соңына дейін базалық мөлшерлемені арттыру дайындығын атап өтті. Орталық банктің ақша-несие саясатын қатаңдату мүмкіндігі депозиттік нарықтағы мөлшерлемелердің тиісті өсуіне алып келуі мүмкін, бұл теңгелік салымдардың тартымдылығын арттырады.
Сонымен қатар, маусымда маңызды өзгерістерден кейін шілде айында банктердің ұлттық валюта мен шетел валютасындағы депозиттер бойынша баға ұсыныстары өзгеріске ұшыраған жоқ. Естеріңізге сала кетейік, 30 шілдеде ҚДКҚ ұлттық валютада ұсынылатын ең жоғары сыйақы мөлшерлемелеріндегі, сондай-ақ жеке тұлғалардың жаңадан тартылған депозиттері бойынша оларды есептеу әдістемесіндегі өзгерістер туралы хабарлады. Атап айтқанда, қыркүйекте ұсынылатын ең жоғары сыйақы мөлшерлемелері жинақ салымдары бойынша (0,4-0,7%-ға) артады, мерзімді депозиттер бойынша (±0,3-1,0%-ға) әртүрлі бағытта өзгереді және мерзімді емес салымдар бойынша(-0,3% - ға) төмендейді.
Депозиттердің негізгі көлемі мерзімді емес салымдарға ие болғандықтан, тартылған депозиттер бойынша орташа өлшемді мөлшерлемелер ҚДКҚ-ның көрсетілген шешімімен кейін төмендеуі мүмкін. Естеріңізге сала кетейік, мерзімді емес салым – бұл салымшылар үшін ең үйреншікті, ақшаны мерзімінен бұрын алуға, сондай-ақ тиісті ұстап қалусыз салымды толықтыруға мүмкіндік беретін жинақ құралы.
Сонымен қатар, қыркүйектен бастап теңгедегі депозиттер бойынша ұсынылатын ең жоғары сыйақы мөлшерлемелері бұрынғыдай тоқсан сайын емес, ай сайын жаңартылады. Сыйақының шекті мөлшерлемесін есептеу кезінде қор екі мәннің біріне: сыйақының орташа өлшемді нарықтық мөлшерлемесіне немесе салымның түрі мен мерзіміне байланысты Ұлттық банктің базалық мөлшерлемесіне сүйенетін болады.
1-кесте. Банктік депозиттер бойынша ағымдағы мөлшерлемелер:
Дереккөз: 01.07.19 ж. жағдай бойынша ЕДБ ресми веб-ресурстары
Жеке тұлғаларға теңгемен берілген несиелер бойынша банктердің орташа алынған сыйақы мөлшерлемесі маусым айында жылына 18,1% - дан 17,3% - ға дейін күрт төмендеді. Жыл басынан бері берілген кредиттер бойынша мөлшерлемелер жылдық 17,2% - дан 0,1% - ға өсті. Осы кезеңде жылдық инфляция 0,1% - ға 5,4% - ға дейін ұлғайды, ал ҚРҰБ базалық мөлшерлемелері 9,25% - дан 9,00% - ға дейін төмендеді.
ҚҚҚ байқалатын банк несиелері бойынша нарықтық мөлшерлемелер Халық банкінен кепілсіз қарыздарды және ForteBank-тің кейбір өнімдерін қоспағанда, есепті кезеңде іс жүзінде өзгерген жоқ. Мәселен, банктің жалақы жобасының қатысушылары болып табылмайтын Халық банкінен кепілсіз тұтынушылық несиелер бойынша пайыздық мөлшерлеме жылдық 21% - дан 31% - ға дейін өсті. Сондай-ақ, қаржы мекемесінің жалақы жобасының қатысушылары жылдық 30% сыйақы мөлшерлемесімен тұтынушылық кепілсіз қарыз ала алады (СЖТС 34,5% бастап). Сонымен қатар, ForteBank-тан кепілді несиелері қарыз алушыларға жылдық 17,5% сыйақы мөлшерлемесімен (17,99% бұрын), ал ипотекалық несиелер – жылдық 15,0% (14,49% бұрын) қолжетімді.
2-кесте. Банк несиелері бойынша ағымдағы ең төменгі мөлшерлемелер:
Дереккөз: 01.07.19 ж. жағдай бойынша ЕДБ ресми веб-ресурстары
Өткен жылдың шілде айының басында "7-20-25. Әр отбасына жаңа үй сатып алу мүмкіндіктері" тұрғын үй несиелендіру бағдарламасын іске асыру басталды. Бағдарлама шеңберінде (өткен жылдың шілдесінен бастап) 2019 жылғы 30 шілдедегі жағдай бойынша 108,4 млрд теңге сомасына қарыз беруге 9 442 өтінім мақұлданды. Сонымен бірге 2019 жылы қазақстандықтарға берілген тұрғын үй заемдарының жоспарланған көлемі 150,0 млрд теңгені құрайды (2018 жылы – 100 млрд. теңге).
3-кесте. Несие берудің мемлекеттік бағдарламалары:
Дереккөз: ДАМУ, ҚРҰБ
