"Мәселе жаңа жылдың алғашқы күндерінде шиеленіскеніне қарамастан, мұның алғышарттары бұрын да байқалғанын атап өткен жөн. Сұйытылған газ нарығына, отын тапшылығына, саладағы баға белгілеуге қатысты мәселелер бірнеше рет көтерілді. Оның ішінде Мәжіліс депутаттары да бар. Соңғы осындай үндеу біздің әріптесіміз, депутат Серік Ерубаев өткен жылдың 10 қарашасында болды. Олардың бір бөлігі реттелді. Бірақ бір бөлігі шешім таба алмады", – деді депутат.
Мәжілісмендердің пікірінше, Энергетика министрлігі бағаның күрт өсуін 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап сұйытылған мұнай газының 100% электронды сауда алаңы арқылы өткізілетіндігімен түсіндіреді. Белгілі болғандай, үш жыл ішінде (заң күшіне енгендей) сауда алаңдарында нарықтық тетіктер қалыптаспады. Сауда-саттықты Энергетика министрлігі "қолмен басқару" режимінде өткізді. Бұл "кнопкалық" аукциондар деп аталады. Бұл электронды алаңдардың механизмін беделін түсіріп, нәтиже беріп қана қоймай, бүгінгі дағдарыс жағдайына әкелді. Сонымен қатар депутаттар елімізде сұйытылған газ саудасының бірыңғай ұлттық нарығы қалыптаспағанын атап өтті. Есесіне сұйытылған газ тапшылығы қалыптасты, ол 2021 жылы шамамен 15%-ды құрады.
"Біз бірқатар өңірлер бойынша сауда-саттық нәтижесінде көтерме бағалар, керісінше, төмендегенін көріп отырмыз. Бұл сауда-саттық рәсімінде де, бөлшек сауда бағасын қалыптастыруда да проблемалар бар екенін көрсетеді. Үкімет мұны түсінуі керек", – деді Бақытбек Смағұл.
Депутаттың ақпараты бойынша, көтерме сауда нарығындағы алыпсатарлықты болдырмау және сауда-саттықтың ашықтығын арттыру мақсатында өткен жылы Парламент биржалық сауданы ұйымдастыру жөніндегі кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізген болатын.
Заң күшіне енді, алайда Энергетика министрлігі сұйытылған газды өткізудің жаңа ережелерін әлі әзірлемеген. Бұл ретте мәжілісмендер осы маңызды мәселелерді реттеместен, сұйытылған газға ғана емес, сонымен қатар тауарлардың, жұмыстар мен қызметтердің кең ауқымына баға өсімі сөзсіз байқалатын болады, осыдан қарапайым тұтынушы зардап шегеді деп есептейді.
Жасын Қалибек
