Бүгін бұл – шындық! Астана мен Алматы қалаларында дәрігерлер 80-нен астам құрсақішілік ота - ұрықтың дамуындағы патологияларды түзету бойынша араласу жасады, бұған дейін олар шетелде ғана жасалатын.
Алғашқы қадамдар
Құрсақішілік ота жасау 2024 жылдың жазында феталдық хирургиядағы халықаралық сарапшы-практиктердің қатысуымен шеберлік сыныптары аясында басталды. Бір жыл ішінде Алматыда Перинатология және балалар кардиохирургиясы орталығында 46, Астанада UMC клиникасының "Ана мен бала орталығында" 35 ота жасалды. Дәрігерлер араласудың тек бір түрінен – көп ұрықты жүктілік кезінде ұрықтың өмірін сақтап қалуға мүмкіндік беретін тамырлы анастомоздардың лазерлік коагуляциясынан бастады. Енді тағы феталдық отаның бірнеше түрі жасалады: амниоредукция, амниоинфузия, везикоамниалды шунттау, егіз балаға кіндіктің лазерлік коагуляциясы. Осындай күрделі медициналық терминдер, бірақ олардың әрқайсысының артында бала тууға, ата-ана болу бақыты үшін мүмкіндік бар. Осы құрсақішілік араласудың арқасында 33 ана өздерінің жаңа туған балаларын қолына алды және 29-дан астам жүктілік табысты жалғасуда. Нағыз ғажайыптың біріне жүгіну үшін Атырау мен Шымкенттен, Павлодар мен Оралдан, Семей мен Қызылордадан келген болашақ аналар Астана мен Алматыдағы дәрігерлерге көрінуде.
"Біз мұны көптен бері армандадық"
Медицинадағы әрбір серпілістің артында күшті командамен бәрі міндетті түрде болады деген кәсіби сеніммен нығайтылған әрдайым үлкен арман тұр. Алғашқы құрсақішілік оталар жасалған Алматы қаласының Перинатология және балалар кардиохирургиясы орталығының директоры Гүлнара Нұрланова:
"Біз феталдық хирургияның мүмкіндіктерін бұрыннан білетінбіз және оның Қазақстанда да қолжетімді болуын армандадық. Сондықтан, 2023 жылдың басында AYALA қоры біздің орталықта инновациялық жобаны іске қосу туралы ұсыныс жасағанда, менде бірінші ой феталдық медицина болды... Бұл жобаға Денсаулық сақтау министрлігі мен Алматы қаласының әкімдігі үлкен қолдау көрсетті: бізге осындай оталар жасауға рұқсат берілді, соның арқасында олар еліміздегі кез келген жүкті әйелге қолжетімді болды. Бұл жоба мені де, дәрігерлерімізді де шабыттандырды, сондықтан бәрі де ынтамен болды".
Оқиғалар жылдам өрбіді: 2023 жыл бойы және 2024 жылдың жартысында AYALA қайырымдылық қоры мен Астана мен Алматыдағы екі медициналық орталықтың дәрігерлері феталдық медицинаның ерекшеліктерін зерттеуге арнады. Қор болашақ феталдық хирургтердің феталдық медицина бойынша ірі халықаралық конгрестерге қатысуын ұйымдастырды, 7 дәрігерді шетелде практикалық оқуға жіберді, "Шеврон" компаниясының қолдауына ие болды және Қазақстанда жетекші халықаралық практиктердің қатысуымен 10 практикалық шеберлік сыныбын өткізді. Ең бастысы, екі феталдық медицина орталығын серіктес GASENERGY АЖҚС желісінің қолдауымен барлық қажетті жабдықтармен жарақтандырды.
"Он тоғызыншы жылдан бері менің қорым ең күрделі хирургиялық араласуларды да шетелдерде емес, біздің елде жүргізу үшін жұмыс істеп келеді. Сондықтан феталдық хирургияны іске қосу менің тәжірибемдегі ең шабыттандыратын жобалардың бірі болды. Біз мемлекетпен және дәрігерлермен бірге отандық медицинада нағыз серпіліс жасай алдық. Мұндай нәтиже Қазақстанда озық медициналық технологияларды енгізуге көмек көрсету мен іздестіруді жалғастыруға күш береді", - деп атап өтті AYALA қайырымдылық қорының негізін қалаушы және президенті Айдан Сүлейменова.
Бір жыл ішінде Алматыда 46 ота сәтті жасалды. Олардың арасында - 16 фето-феталдық синдромды түзету, 22 амниоредукция, амниоинфузия, шунттау жүргізілді.
"Бұл жобадағы ең үлкен қиындық хирургиялық жабдықты іздеу болды – оны Қазақстанға ешкім әкелген де, сатқан да жоқ. Бұл орайда бізге AYALA қайырымдылық қоры үлкен көмек көрсетті. Содан кейін бізге пациенттер тарапынан сенімсіздікті еңсерумен жұмыс істеуге тура келді: біз орталықтың әлеуметтік желілерінде посттар жаздық және феталдық оталардың арқасында дүниеге келген алғашқы аналарымыздың бақытты бақытты оқиғаларымен бөлістік. Қазір жағдай өзгерді: Денсаулық сақтау министрлігі жүкті әйелдерді екі орталыққа феталдық отаға жіберу бағдарын әзірледі", - дейді Гүлнара Қазтайқызы.
"Бұл нағыз ғажайып"
Бағдарламаның алғашқы пациенттерінің бірі алматылық егіздердің анасы Рысжан Әубәкірова болды. Ерте мерзімде оған фето-феталдық трансфузиялық синдром диагнозы қойылды - бір бала плацента арқылы өте көп, ал екіншісі өте аз қоректік заттар алатын қауіпті жағдай. Араласпаса екі ұрық та өліп қалуы мүмкін. Әйелге құрсақішілік ота жасау - плацента тамырларының лазерлік коагуляциясын жүргізу ұсынылды. Отбасы үшін бұл оңай шешім емес: қорқыныш, белгісіздік, сонымен қатар - үміт. Ота сәтті жасалды. Бүгінде отбасы екі дені сау қыз тәрбиелеп отыр.
"Мен Перинатология және балалар кардиохирургиясы орталығының дәрігерлеріне және AYALA қорына Қазақстанда осындай ота жасалғаны үшін өте ризамын. Осыдан бір жыл бұрын мен баланы туғанға дейін құтқаруға болатынын білмеген едім. Мен үшін бұл нағыз ғажайып", - дейді қыздардың анасы.
"Бірінші феталдық ота – бірінші бала"
Астанадағы UMC клиникасының "Ана мен бала орталығында" алғашқы феталдық ота дәрігерлердің жадында мәңгі сақталады. UMC "Ұрық медицинасы" бағдарламасының меңгерушісі Гүлмира Мағзумова:
"Алғашқы дербес ота Атыраудан фето-феталдық трансфузиялық синдромы бар пациентке жасалды. Біз бұл араласуды сәтті өткіздік, ол ұл туып, қазір оның жасы бір айлық. Бұл ұрық медицинасы бөлімшесінің барлық командасы үшін маңызды оқиға болды".
Елордада бір жыл ішінде плацента тамырларының лазерлік коагуляциясынан бастап, құрсақішілік донорлық қан құюға дейін 35 феталдық ота жасалды. Феталдық хирургияның арқасында 6 сәби дүниеге келді, тағы бірнеше әйел жүктілікті табысты жалғастыруда.
"AYALA қайырымдылық қорының қолдауы Қазақстандағы феталдық медицинаны дамытудың түбегейлі катализаторына айналды", - деп атап өтті дәрігер Мағзұмова.
"Ана мен бала орталығы" командасы келесі қадам жасап, диафрагмалық жарықтар мен зәр шығару жүйесінің туа біткен ақаулары кезінде жаңа оталарды меңгеруге дайын. Биыл күзде елордалық феталдық хирургтердің бірі Руслан Билал UMC бағдарламасы бойынша Германияға Еуропалық одақтағы ең ірі тәжірибелі сарапшы, профессор Томас Колдқа оқуға барады.
Армандай көрінген нәрсе
Денсаулық сақтау министрлігі үшін бұл жоба отандық медицинаға әлемдік озық тәжірибелерді жылдам енгізудің мысалы болды.
"Бірінші жыл ішінде біз жақында ғана армандай көрінген нәрсені істедік. Қазақстан тарихында алғаш рет феталдық операциялар шындыққа айналды және халықаралық стандарттар бойынша қазіргі заманғы жабдықтарда жүргізіледі. Қазірдің өзінде алғашқы оң нәтижелер бар - осы оталардың арқасында тууға және денсаулығын сақтауға мүмкіндік алған балалар. Бұл бізді алға жылжуға шабыттандыратын басты жетістік", - деп санайды ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Аналар денсаулығын сақтау басқармасының басшысы Шәкизат Халықова.
Денсаулық сақтау министрлігі алдағы жылдары жоғары технологиялы медициналық көмек тек Астана мен Алматыда ғана емес, өңірлерде де жасалатын оталар спектрін кеңейтуді және феталдық хирургия орталықтарының желісін құруды мақсат етіп отыр.
"Біз құрсақішілік диафрагмалық және жұлын жарықтарын түзетуді қосуды жоспарлап отырмыз – бұл нәресте өлімін азайтуға және балалардың мүгедектігін болдырмауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, кадрлар даярлауды және әлемнің жетекші клиникаларымен тәжірибе алмасуды күшейтеміз", - деп түсіндірді Шәкизат Халықова.
81 жасалған ота, 7 дайындалған феталдық хирург, 10 халықаралық шеберлік сыныбы, дүниеге келген ондаған бала, және алда өмірге келетіндер саны одан да көп. Мұнда әрбір сан статистика ретінде келтірілмеген. Олардың артында болашақ ұлдары мен қыздары үшін алаңдаушылықпен өмір сүрген, бірақ бақытты ата-ана болуға үміт артқан отбасылардың оқиғалары жатыр. Біздің дәрігерлерімізге ең қымбат нәрсені - болашақ баласының өмірі мен денсаулығын сеніп тапсырған аналардың оқиғалары. Және, әрине, бұл Қазақстан үшін мүлде жаңа медицина бағыты - феталдық хирургияға батыл қадам жасаған дәрігерлердің оқиғасы.
