REIT TSPG жылжымайтын мүлік инвестициялық қорының 2024 жылдың мамыр айында іске қосылуы Қазақстанның коммерциялық жылжымайтын мүлік нарығы үшін маңызды оқиға болды, инвесторлар үшін жаңа мүмкіндіктер ашуда.
Қордың якорлық инвесторы және кәсіпкер Серік Төлбасы REIT TSPG Umbrella Fund-дағы өз артықшылықты акцияларының бір бөлігін 50 000 АҚШ долларына тең минималды мәміле сомасымен сатуға қойды. Бұл инвесторлар үшін кіру шегін айтарлықтай төмендетеді, себебі бұрын осындай класс және ауқымдағы жылжымайтын мүлік нарығына қатысу үшін айтарлықтай капитал қажет болатын. Енді кеңірек инвесторлар тобына жаңа қаржылық құрал — REIT акциялары қолжетімді болып, жылжымайтын мүлікті тікелей сатып алмай-ақ инвестицияларды әртараптандыруға мүмкіндік береді.
REIT-тің пайда болу тарихы
1960 жылдары АҚШ-та жеке және институционалдық инвесторларды жылжымайтын мүлікке тарту үшін пайда болған REIT моделі АҚШ, Ұлыбритания және Оңтүстік-Шығыс Азия елдерін қоса алғанда, бүкіл әлемде танымал болды. Бүгінгі таңда REIT дамыған нарықтарда капитал тартудың тиімді құралы ретінде белсенді қолданылады. Nareit (1960 жылы құрылған, Вашингтонда орналасқан АҚШ-тағы жылжымайтын мүлік инвестициялық қорларының ұлттық қауымдастығы) деректері бойынша, 2024 жылы АҚШ-тағы барлық REIT-тердің нарықтық капитализациясы $1,542 триллионды құрады.
Қазақстанда REIT тек дамып келе жатыр, бірақ олардың әлеуеті қазірдің өзінде айқын. Астана Халықаралық Қаржы Орталығы (АХҚО) алаңында бірнеше REIT тіркелген, олардың ішінде TSPG — капитализациясы бойынша ең ірі және коммерциялық жылжымайтын мүлікке маманданған жалғыз "зонтикалық" REIT (Umbrella Partnership Real Estate Investment Trust).
Зонтикалық REIT бірнеше мамандандырылған субфондтарды біріктіреді, инвесторларға әртүрлі жылжымайтын мүлік түрлері мен стратегияларына қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл әртүрлі нарық секторларын біріктіру арқылы тәуекелдерді азайтып, оларды басқаруды жақсартады. Зонтикалық REIT тұрақты дивидендтерді қамтамасыз етеді, бұл тұрақты табыс іздейтін инвесторлар үшін тартымды етеді. Стратегияны бейімдеудегі икемділігі және тиімді бірігу мәмілелерін жасау мүмкіндігі арқасында мұндай REIT институционалдық инвесторларды тартып, қордың капитализациясын жеделдете алады.
"Зонтик құрылымы REIT халықаралық нарықтарда бұрыннан және табысты қолданылып келеді, ал Қазақстанда біз осы модельдің барлық артықшылықтарын алғашқылардың бірі болып пайдалануға ұмтыламыз", — деп атап өтті Төлбасы мырза.
Әлемдік стандарттар және салауатты бәсекелестік
Активтерді REIT TSPG-ге беру кәсіпкер Серік Төлбасы үшін логикалық және стратегиялық маңызды қадам болды. Қордың активтеріне бизнесменнің негізгі нысандары — Алматыдағы Dostyk Plaza және Шымкенттегі Shymkent Plaza "А" класты сауда-ойын-сауық орталықтары кірді, олар сапалы және болашағы зор портфельді қалыптастырудың негізі болды.
Серік Төлбасы 30 жылдан астам уақыт бойы бизнесте және осы уақыт ішінде Қазақстанда табысты кәсіпкерге айналды. 2002 жылдан бүгінгі күнге дейін оның TS Development компаниялар тобы Қазақстанда 480 мың шаршы метр коммерциялық және тұрғын үй жылжымайтын мүлігін салды, ал оның жобаларына салынған инвестициялардың жалпы көлемі 640 миллион АҚШ долларынан асты.
"Бизнес дамуы — Қазақстанның стратегиялық міндеттерін шешуге маңызды үлес. REIT TSPG сияқты жобалар елдің экономикалық дамуына және оның халықаралық аренадағы бәсекеге қабілеттілігін арттыруда маңызды рөл атқарады", — деген сенімде кәсіпкер.
Қазақстанның жылжымайтын мүлік нарығына жаңа инвестициялық құралдарды енгізу капитал тартудың тиімді жолдарын ашып қана қоймай, сонымен қатар әлемдік стандарттарға сәйкес келетін сау бәсекелестікті қалыптастыруға ықпал етеді.
REIT құрылымы акционерлік капиталды тартуға мүмкіндік береді, бірақ АХҚО талаптарына сәйкес, қор өз активтерінің құнынан 60%-дан асатын қарыздарды тарта алмайды және жылдық таза пайдасының кемінде 80%-ын дивиденд түрінде төлеуге міндетті, бұл инвесторлар үшін тұрақты табыстылықты қамтамасыз етеді.
"Мен алдағы күндері инвесторларға өзімнің белгілі бір көлемдегі артықшылықты акцияларымды сатуға шешім қабылдадым. Тартылған қаражат Астана, Алматы және Шымкент қалаларында ірі сауда-ойын-сауық орталықтары, қонақ үйлер және бизнес-орталықтар салуды қоса алғанда, жаңа перспективалы жобаларды дамытуға бағытталады. Артықшылықты акцияларды сатып алуға өтінімдерді Фондтың ресми сайтында www.tspgreit.com беруге болады", — деп бөліседі кәсіпкер өз жоспарларымен.
Инвесторлар үшін жаңа мүмкіндіктер
Қазақстан нарығында бөлшек инвесторлар үшін шетел валютасында кірістілік қамтамасыз ететін және қолайлы инвестиция шегін ұсынатын жергілікті құралдардың саны шектеулі. Бүгінгі таңда ең кең таралған өнім - банктік долларлық депозиттер, бірақ реттеуші шектеулерге байланысты пайыздық мөлшерлеме мерзіміне қарамастан 1%-дан аспауы керек. Нарықта бөлшек инвесторларға олардың тәуекел деңгейіне байланысты долларлық кірістілікті таңдауға мүмкіндік беретін инвестициялық құралдар неғұрлым көп болса,
Қазақстан экономикасы соғұрлым тез дамиды. Бұл жеке тұлғалардың жеке капиталы банктер мен бизнес арасында қайта бөлінетін болады, өйткені қазіргі уақытта ол қаржы секторында айтарлықтай шоғырланған.
Жаңа инвестициялық құралдар, мысалы, REIT TSPG акциялары, тұрақты табысқа бағытталған, ол ай сайынғы дивидендтерден (тұрақты көрсеткіш) және акциялардың жыл сайынғы құнының өсуінен (өзгермелі көрсеткіш) тұрады, олар АҚШ долларының бағамына индекстеледі.
Бұл теңгенің құбылмалылығы жағдайында айтарлықтай артықшылық болып табылады, себебі қор моделі оны қорғаныс активіне айналдырады, бағам ауытқуларымен байланысты тәуекелдерді азайтады. Артықшылықты акцияларды сатып алу инвесторларға жоғары сапалы коммерциялық нысандарды жалға беруден тұрақты табыс әкелетін жылжымайтын мүлік қорына қатысуға бірегей мүмкіндік береді.
"Жалпы, АХҚО алаңында мемлекет капитал тартудың жаңа формалары мен құралдарын дамыту үшін бизнеске жағдай жасады, бұл инвесторларға портфельді қосымша әртараптандыру мүмкіндіктерін ашады", - деп атап өтті Серік Төлбасы.
Карина Сычёва
