2023 жылғы мәліметтерге сәйкес, Қазақстан биылғы қаңтарда жарияланған GlobalFirepower жыл сайынғы шолуы бойынша 63-орында тұр. Әлемдік рейтингті АҚШ бастап тұр. Екінші орын Ресейде, үштікті Қытай қорытындылады. Одан кейінгі орындарда Үндістан, Ұлыбритания, Оңтүстік Корея орналасты, деп жазады inbusiness.kz.
ТМД-ның басқа елдеріне келер болсақ, Украина 15-орында тұр, Әзербайжан – 57-ші, Беларусь – 60, Өзбекстан – 62, Қазақстан – 63, Түрікменстан – 82, Грузия – 85, Армения – 94, Қырғызстан – 107, Тәжікстан 120-орында.
Сипаттамаға сәйкес, әлемдік қарулы күштің соңғы рейтингі PowerIndex көрсеткішін анықтау үшін 60-тан астам жеке факторларды қолданады.
Әскерге жарамды халық
Бұл рейтингте 624 млн адамы бар Қытай бірінші орынға жайғасты. Екінші орында 515 млн халқы бар Үндістан, АҚШ – 123 млн адам, Индонезия – 112 млн, Бразилия – 87 млн, Нигерия – 85 млн, Пәкістан – 82 млн адам, Бангладеш – 64 млн, Мексика – 49 млн, Ресей 46 млн адаммен алғашқы ондықты жабады.
Әскери қызметке жарамды 6,6 млн адамы бар Қазақстан 56-орында тұр. ТМД-ның басқа елдеріне келсек, Украина – 15 млн, Өзбекстан – 13 млн, Әзербайжан – 3,9 млн, Беларусь – 3,6 млн, Тәжікстан – 3,3 млн, Қырғызстан – 2,4 млн, Грузия – 2,2 млн, Түрікменстан – 2,2 млн, Армения – 1,3 млн.
Елдердің авиация паркі
Global Firepower жыл сайынғы GFP рейтингі үшін есептелген әрбір ұлттық держава бойынша әуе қызметтерінің жалпы санын бақылайды. Барлық әскердің (әуе күштері, армия авиациясы, флот, теңіз жаяу әскерлері) ұшақтар мен тікұшақтардың (тікұшақтардың) түрлері ескеріледі. Қарастырылатын ұшақ түрлеріне жойғыш ұшақтар (көп мақсатты, тосып жойғыш ұшақ), жаттығу (негізгі, жетілдірілген), көлік (бекітілген қанаты бар және тікұшақтар), арнайы бомбалаушы мен шабуылдаушы ұшақтар, арнайы тапсырмаларға арналған платформалар және т.б. жатады.
Бұл тізімдегі деректер 2023 жылға жатады, алдағы жыл есепке алынбайды.
Жауынгерлік ұшақтар рейтингінің алғашқы бестігі: АҚШ – 13 300 бірлік, Ресей – 4182, Қытай – 3166, Үндістан – 2210, Оңтүстік Корея – 1602. ТМД елдері: Украина – 312, Қазақстан – 237, Өзбекстан – 197, Беларусь – 191, Әзербайжан – 148, Түрікменстан – 86, Грузия – 66, Армения – 64, Тәжікстан – 25, Қырғызстан – 6.
Тосып жойғыш ұшақ саны бойынша үздік алтылық: АҚШ – 1914, Қытай – 1199, Ресей – 773, Үндістан – 577, КХДР – 458, Оңтүстік Корея – 402. ТМД елдері: Қазақстан – 81, Украина – 69, Өзбекстан – 58, Беларусь – 38, Түрікменстан – 24, Әзербайжан – 17, Армения – 4.
Global FirePower рейтингі жердегі жауынгерлік миссияларға арналған ұшақтардың элементтерін истребительдер/ жойғыш ұшақтар тізімінің тармағы ретінде бақылайды. Бұл ұшақтар әуе-жер класындағы әртүрлі оқ-дәрілерді кеңірек қолдау арқылы жердегі нысандарды жоюға арналған (сол себептен тізімге көп мақсатты платформалар кірмейді).
Рейтингте қарастырылған мұндай түрлерге ресейлік Су-24 "Семсерлесуші", америкалық Lockheed Martin F-35 "Лайтнинг II", Boeing B-52 сияқты үлкен мамандандырылған бомбалаушы ұшақтар, бразилиялық EMB-314 Super Tucano және AC-130 Spectre жатады.
Үздік алтылық: АҚШ – 843, Ресей – 744, Қытай – 371, Үндістан – 130, КХДР – 114, Оңтүстік Корея-98. ТМД елдері: Беларусь – 67, Қазақстан – 39, Түрікменстан – 31, Украина – 28, Өзбекстан – 20, Әзербайжан – 11, Армения – 10, Грузия – 10.
Әуе логистикасы және оқу ұшақтарының паркі
Бекітілген қанатты көлік ұшақтары – Қарулы Күштердің қозғаушы күші. Сондықтан да GFP рейтингі әр жеке әлемдік державаның адамдар мен машиналарды ұзақ қашықтыққа жылжыту қабілеттілігін есепке алады. Көлік паркінің күші Boeing C-17 Globemaster III, Airbus CN-235 және Cessna 208 формаларында енгізілген стратегиялық, тактикалық және қызметтік деңгей түрлерінен тұрады.
Ұшақтың аталған түрінің саны бойынша үздік алтылық: АҚШ – 962, Ресей – 444, Қытай – 288, Үндістан – 254, Бразилия – 125, Франция – 114. Посткеңестік елдер: Украина – 26, Қазақстан – 17, Өзбекстан – 13, Түрікменстан – 5, Беларусь – 4, Армения – 2, Әзербайжан – 2, Грузия – 2, Тәжікстан – 1.
Global FirePower рейтингі оқу-жаттығу ұшақтары паркінің санына бақылау жүргізеді.
Үздік алтылық: АҚШ – 2634, Пәкістан – 550, Ресей – 524, Жапония – 425, Қытай – 397, Үндістан – 353. ТМД елдері: Украина – 71, Әзербайжан – 32, Қазақстан – 25, Беларусь – 22, Грузия – 12, Өзбекстан – 7, Тәжікстан – 4.
Танкер флоты
Арнайы дайындық пен кететін шығынға байланысты мұндай ұшақ парктерін бірнеше держава ғана ұстай алады. Тізімде АҚШ көш бастап тұр (568). Сауд Арабиясы – 22, Франция – 19, Ресей – 19, Израиль – 11. Ресейден басқа ТМД елдерінің ешқайсысында танкер флоты жоқ.
Тікұшақ паркі
6 үздік ел: АҚШ – 5584, Ресей – 1531, Қытай – 913, Үндістан – 807, Оңтүстік Корея – 739, Жапония – 566.
ТМД елдері: Украина – 113, Өзбекстан – 99, Әзербайжан – 86, Қазақстан – 75, Беларусь – 60, Грузия – 38, Армения – 36, Түрікменстан – 26, Тәжікстан – 20, Қырғызстан – 6.
Мамандандырылған жауынгерлік тікұшақ жердегі әскерлерге шақыру бойынша атысты қолдау платформасын ұсынады, броньды машиналарға, сондай-ақ жау күштерінің қазылған элементтеріне тікелей авиациялық қолдау арқылы қарсы тұру үшін қолданылады.
Рейтинг мақсаттары үшін мамандандырылған соққы жасайтын тікұшақ Boeing AH-64 Apache, Eurocopter Tiger және Kamov Ka-52 "Аллигатор"/Mi-28 Havoc сияқты түрлерімен ұсынылған. Аппараттардың осы түрлері бойынша үздік алтылық: АҚШ – 983, Ресей – 537, Қытай – 281, Жапония – 119, Оңтүстік Корея – 112, Түркия-110. ТМД елдері: Украина – 33, Өзбекстан – 33, Қазақстан – 25, Беларусь – 21, Армения – 20, Әзербайжан – 16, Түрікменстан – 10, Грузия – 9, Тәжікстан – 6, Қырғызстан – 2.
Танктер және жаяу әскердің жауынгерлік машинасы
Көлік құралдарының мысалдары ретінде немістің "Леопард 2" және Ресейдің Т-90 негізгі жауынгерлік танктері, сондай-ақ Таиландтың "Скат" жеңіл танкі жатады. Танктер саны бойынша 6 үздік ел: Ресей – 12 566, КХДР – 6645, АҚШ – 5500, Қытай – 4950, Египет – 4664, Үндістан – 4614.
ТМД елдері: Украина – 1890, Әзербайжан – 920, Беларусь – 862, Түрікменстан – 680, Армения – 519, Өзбекстан – 420, Қазақстан – 300, Грузия – 243, Қырғызстан – 215, Тәжікстан – 37.
Брондалған жауынгерлік көлік/БТР түрлерінің мысалдары ретінде америкалық M2 Bradley, ресейлік/кеңестік брондалған жауынгерлік көлік/БТР сериялары, әртүрлі MRAP және басқа да осыған ұқсас түрлер жатады. Үздік алтылық: АҚШ – 303 553, Қытай – 174 300, Ресей – 151 641, Оңтүстік Корея – 133 738, Түркия – 112 476, Жапония – 11 180. ТМД елдері: Әзербайжан – 29 312, Беларусь – 13 376, Армения – 11 896, Өзбекстан – 11 872, Түрікменстан – 8064, Грузия – 7187, Қырғызстан – 5268, Қазақстан – 5172, Тәжікстан – 4352.
Өздігінен жүретін артиллерия
Техниканың бұл түрінің классикалық мысалына америкалық M109 жүйесін айтуға болады. Қару-жарақтың осы түрлері бойынша үздік алтылық: Ресей – 6575, КХДР – 5000, Оңтүстік Корея – 3090, Қытай – 2795, Египет – 1489, Вьетнам – 1349.
ТМД елдері: Украина – 953, Беларусь – 488, Қазақстан – 246, Өзбекстан – 197, Әзербайжан – 167, Грузия – 103, Түрікменстан – 73, Қырғызстан – 64, Армения – 38.
Сүйретілетін артиллерияның жабдықталуы бойынша үздік 6 ел: Оңтүстік Корея – 5676, КХДР – 5000, Ресей – 4336, Пәкістан – 3345, Үндістан – 3311, Сирия – 3225. ТМД елдері: Украина – 889, Түрікменстан – 457, Қазақстан – 456, Беларусь – 330, Әзербайжан – 319, Қырғызстан – 311, Армения – 145, Тәжікстан – 10.
Дүркіндетіп атудың реактивті жүйелерінің саны бойынша 6 көшбасшы ел: Ресей – 3887, Қытай – 3145, КХДР – 2920, Пәкістан – 1838, АҚШ – 1716, Египет – 1575. ТМД елдері: Украина – 647, Қазақстан – 407, Әзербайжан – 323, Беларусь – 253, Армения – 174, Грузия – 165, Түрікменстан – 160, Өзбекстан – 143, Қырғызстан – 21.
Еліміз бойынша қарудың басқа түрлері келесідегідей: әскери кемелердің барлық түрлері, оның ішінде әуе тасымалдаушылар, сүңгуір қайықтар, тікұшақ тасымалдаушылар, корветтер, фрегаттар, десанттық-шабуылдау кемелері/қолдау кемелері және қосалқы кемелер – 15 бірлік, теңіз патрульдік кемелері – 15.
2023 жылы қорғаныс саласына жұмсалатын бюджет бойынша рейтинг
Қарулы Күштерге жұмсалатын ең үлкен шығын келесі елдерде тіркелді: АҚШ – 761 млрд доллар, Қытай – 230 млрд доллар, Ресей – 82,6 млрд доллар, Үндістан – 54,2 млрд доллар, Германия – 52,3 млрд доллар, Австралия – 52,1 млрд доллар. ТМД елдері: Украина – 30 млрд доллар, Әзербайжан – 3,1 млрд доллар, Қазақстан – 2,6 млрд доллар, Беларусь – 723 млн доллар, Өзбекстан – 692 млн доллар, Армения – 632 млн доллар, Түрікменстан – 407 млн доллар, Грузия – 286 млн доллар, Қырғызстан – 116 млн доллар, Тәжікстан – 90 млн доллар.
