Орталық Азия елдері мен Ресей әлемдегі еңбек көші-қонының ең ірі және аса маңызды дәліздерінің бірі болып табылады. БҰҰ-ның 2022 жылға арналған деректері бойынша, Орталық Азиядан келген төрт млн-ға жуық қызметкер Ресейде ресми түрде еңбек етеді.
Қазақстан да көші-қон процестерінің белсенді қатысушысы. Бұрын ол Ресейге транзит болған. Бірақ жағдай 2000 жылдардың басында, ҚР экономикасы жақсарған кезде өзгерді. Ел жұмысқа орналасу үшін еңбек мигранттарының негізгі бөлігін құрайтын Өзбекстан, Тәжікстан, Қырғызстан азаматтарын қызықтыра бастады, деп жазады inbusiness.kz finprom.kz порталына сілтеме беріп.
"Бұл жерде әлі күнге дейін заңсыз көші-қон, елдің көші-қон заңнамасын бұзу жағдайлары болып жатыр. Көші-қонның ең маңызды әрі елеусіз жатқан проблемаларының бірі – адам саудасы болды және болып қала береді", – дейді портал сарапшылары.
Адам саудасының құрбаны болған мигранттар құрылыс және ауылшаруашылық жұмыстарында мәжбүрлі жұмысқа салынады. Жоғары табыс береміз дегендерге алданады.
Ішкі істер министрлігінің мәліметінше, жыл сайын Қазақстанда "адам саудасы" санаты бойынша 100-ге жуық сотқа дейінгі тергеу тіркеледі. 2019-2022 жылдар аралығында 131 адам жыныстық қанаудың құрбаны болды.
"Дегенмен оның сотқа жетуі едәуір аз болады. Адам саудасы Қазақстан Қылмыстық кодексінің 128 ("адам саудасы") және 135 ("Кәмелетке толмағандар саудасы") баптарымен қамтылады. Кейінгі жеті жылда осы баптар бойынша сотталған адамдардың ең көп саны 2016 жылы тіркелген – барлығы 30 адам. Кейіннен 2021 жылы сотталғандар саны 14 адамға дейін төмендегені байқалды. Әдетте, мұндай сотталғандардың көпшілігі әйелдер", – дейді сарапшылар.
"Алайда Қазақстандағы адам саудасы бойынша ресми статистика мен халықаралық есептердің арасы қатты алшақ. АҚШ Мемлекеттік департаментінің жақында жасаған есебінде үкімет мәжбүрлі еңбек құрбандарын қорғау үшін ала-құла күш салады https://kz.usembassy.gov/2022-trafficking-in-persons-report-kazakhstan/. Мәселен, 2021 жылы ҚР Үкіметі адам саудасының 20 құрбанын анықтады, 2020 жылы – 88, 2019 жылы – 40 құрбанды анықтаған", – деп үстейді сарапшылар.
Олардың пікіріне қарағанда, статистика тек анықталған жағдайларды қамтиды және олар адам саудасының барлық нақты жағдайларын қамтымайды деп айтуға негіз бар.
Мысалы, қазіргі заманғы құлдықтың жаһандық индексінде Қазақстан Walk Free қорының 2018 жылғы деректері бойынша 189-дың ішінде 86-орынды иеленді. Шындығында, қордың бағалауы бойынша, 2018 жылы Қазақстанда қазіргі заманғы құлдықта 75 мың адам болған.
Түсіндіру маңызды қазіргі құлдық, адам саудасынан басқа, мәжбүрлі еңбек, мәжбүрлі неке, құлдық және құлдыққа ұқсас тәжірибелерді де қамтиды.
Дүние жүзінде 10 мың адамға шаққанда қазіргі құлдықтың 42 құрбаны Қазақстанға келеді.
Аймақтар бойынша қазіргі құлдықтың ең көп таралуы Африкада (10 мың адамға – 76 құрбан). Одан кейін Азия-Тынық мұхиты (61 құрбан), сонымен қатар Еуропа мен Орталық Азия (39 құрбан).
