Десек те адамға қажетті тәуліктік су мөлшері, Су ішудегі маңызды факторлар, Ағзадағы су жетіспеушілігі белгілері сияқты маңызды ақпараттарды ұсынбақпыз. Нормадан көп су ішіп қойса не болады? Судың қандай түрі ағзаға зиян? сияқты өзекті сұрақтарға жауап іздеп көрдік.
Ұзақ уақыт бойы денсаулық үшін күніне кем дегенде екі литр су ішу керек деп есептелді. Алайда Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының сарапшылары соңғы уақытта әр адамға қажетті су мөлшерін жеке есептеу керек деген қорытындыға келді. Бұл адамның дене салмағына байланысты.
Сондай-ақ оған әсер ететін бірнеше фактілер бар:
- Жеке қажеттіліктер;
- Температуралық режим;
- Физикалық белсенділік;
- Тамақтану;
- Денсаулық жағдайы.
Салмағы 10 кг-ға дейінгі нәресте сағатына кем дегенде 4 мл ішуі керек. Салмағы 20 кг-ға дейінгі балаға күніне кемінде бір және бір жарым литрге дейінгі аралықта су қажет. Дене салмағы 20 кг-нан асатын адамдар үшін күнделікті норманы формула бойынша есептеуге болады:
1,5 л (алғашқы 20 кг салмақ үшін) + әрбір қосымша килограмм үшін 20 мл.
Қанша су ішу керек: есептеу мысалдары
Мысалы, салмағы 70 кг болатын адамды алайық. Ол үшін қажетті тұтыну = 1500 мл + (70-20) * 20 мл = 1500 мл + 1000 мл = 2500 мл.
Бірақ бұл сандарды өзгермейтін ереже ретінде қабылдауға болмайды. Бұл тек нұсқаулар, ал денеге қажет нақты көлемді ағза қажеттілігіне қарай анықтауға болады. Су ішкіңіз келіп тұрса, өзіңізді шектемеңіз. Ыстықта, жаттығудан немесе ащы тағамнан кейін адамдар көп шөлдейді және өзіңізді шектеудің қажеті жоқ.
Өзіңізді қалағаныңыздан көп ішуге мәжбүрлеудің де қажеті жоқ. Бұл ісінуге және бүйрекке жүктеменің жоғарылауына әкелуі мүмкін.
Бірден 2-3 литр ішудің қажеті жоқ. Сұйықтықтың сіңу жылдамдығы шектеулі: аш қарынға — 15 минут ішінде 300 мл, толық асқазанға — сағатына 800 мл.
Суға ішуге қатысты кеңестер
- Күнді аш қарынға бір стақан судан бастаңыз. Бұл метаболизмді жылдамдатады және асқазан сөлін сұйылтады.
- Қажетті мөлшердің 40%-ын адам тамақтан алады.
- Тамақтанған сайын 2-3 сағаттан кейін бір стақан су ішу керек.
- Ұйқыдан 2-3 сағат бұрын бір стакан су ішу қажет.
Күніне бес рет тамақтанатын адамдар шамамен 1700-1800 мл су ішеді. Қалған көлемді тағамнан алуға болады. Бірақ ең бастысы – әрбір организмнің қажеттілігі. Біреу тағы екі стакан ішкісі келеді, ал екіншісі таңертең немесе кешке су ішкенді ұнатпайды. Өзіңізді мәжбүрлеудің қажеті жоқ.
Су үнемі қасыңызда болуы керек. Кез-келген ауа-райында өзіңізбен су алып жүріңіз. Қатты шөлдемесеңіз, әр 30 минут сайын бір жұтым ішу жеткілікті.
Сұйықтық жылы болуы керек: тым суық болса, асқазан-ішек шырышты қабығын тітіркендіреді, тым ыстық су ас қорыту мүшелерін күйдіріп, іштегі температураның жоғарылауына әкелуі мүмкін.
Аштық сезімі пайда болған кезде алдымен су ішкен дұрыс. Кейде адамдар шөлдегенде қарным ашты деп ойлап, артық тамақ жеп қоюы мүмкін.
Ағзадағы су жетіспеушілігі белгілері қандай?
- Сілекейдің жетіспеушілігі:
- Суық тер, дене температурасының төмендеуі;
- Шырышты қабаттардың кебуі;
- Тахикардия (жүректің қатты соғуы);
- Зәр мөлшерінің азаюы;
- Дене салмағының байқалатындай деңгейде азаюы.
Зардап шеккен адамның өңі бозарып, көздің асты қарайып, тіл ісінеді, көз жасы бездері жұмыс істемей, көзден жас бөлінбей, құрғап кетеді. Ағзаның сусыздануы өте сирек кездесетін құбылыс.
Нормадан көп су ішіп қойса не болады?
Адамның нормадан көп су ішуі екіталай, өйткені ішкі механизмдер бұған жол бермейді. Мөлшерден асқанда, адамның жүрегі айнып, су ішкісі келмейді. Дегенмен мөлшерден асырып су ішудің ағзаға зиянды тұстары бар екенін айта кеткеніміз жөн. Зәр шығару жүйесінің дисфункциясы немесе вазопрессин өндірісінің жоғарылауы оны тудырады.
Мұндай жағдайда ісіну (оның ішінде ішкі ағзалар), қан қысымының жоғарылауы болуы мүмкін. Ауыр жағдайларда мидың ісінуі пайда болады, бұл құрысуларды және тіпті команы тудырады. Асқынулардың алдын алу үшін денсаулық жағдайын ескере отырып, күніне ішетін су мөлшерін азайту керек.
Қандай су зиян?
Тәтті су да ағзадағы сұйықтықтың жетіспеушілігін толтырады, бірақ ол бірқатар проблемаларды тудырады: шөлді толығымен қанағаттандыра алмау, қандағы глюкозаның жоғарылауы, қосымша калория.
Минералды су пайдалы, бірақ оны тұтыну үшін гастроэнтерологпен кеңесу қажет. Қанша ішуге болатындығын тек биохимиялық қан анализінің нәтижелерін ескере отырып айтуға болады. Артық тұздар бүйрек пен жүрек-тамыр жүйесі үшін қауіпті.
