Ресейдің ауыл шаруашылығы өнімдері қауіпсіздігін бақылау ұйымы - "Россельхознадзор" өткен аптада Қазақстаннан қызанақ, бұрыш, қауын, бидай, зығыр тұқымы және жасымық импортына уақытша тыйым салды.
"Бұл шешім Қазақстандағы құзырлы органдардың Ресей аумағының фитосанитарлық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында шара қолданбауына байланысты қабылданды", - делінген "Россельхознадзор" органының сайтында.
Бұл шектеу шарасы Орталық Азияның ең ірі экономикасы - Қазақстан Ресей төрағалық етіп отырған дамушы экономикалар блогы - БРИКС-ке қосылудан бас тартқаннан кейін көп ұзамай қабылданды.
Айта кетсек, осыған дейін Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Біріккен Ұлттар Ұйымын "әмбебап және алмастырылмайтын халықаралық ұйым" ретінде бірнеше рет сипаттап, БҰҰ Қауіпсіздік кеңесін аймақтық державалардың мүдделерін ескере отырып реформалауды ұсынғаны белгілі.
Politico басылымының хабарлауынша, Қазақстанның БРИКС-ке қосылмау туралы шешімі - БРИКС-ті "жаһандық көпшіліктің" альянсы ретінде көрсетуге тырысқан Мәскеу үшін үлкен соққы.
Дегенмен, Путиннің баспасөз хатшысы Дмитрий Песковтың сөзінше, БРИКС БҰҰ-ны алмастырмай, керісінше "оны халықаралық табиғатына қайшы келмей, толықтырып" тұрады.
"Қазақстан – біздің досымыз, стратегиялық серіктесіміз, одақтасымыз. Біз өзара қарым-қатынастарымызды бағалаймыз. Бұл бірінші кезектегі нәрсе. Сондықтан, әрине, Қазақстан белгілі бір ұйымдарға қатысу форматы туралы шешімді өзі қабылдайды", - дейді Песков.
Тағы бір айта кететін жайт, қазанның 22-24-і аралығында Қазан қаласында БРИКС саммиті өтеді. Оның бейсенбідегі кеңейтілген отырысына Қазақстан президенті қонақ ретінде қатысады.
БРИКС дегеніміз не?
БРИКС – Бразилия, Ресей, Үндістан, Қытай және Оңтүстік Африка елдерін қамтитын дамып келе жатқан экономикалардың бейресми тобы. 2009 жылы құрылған БРИКС дамушы елдердің жаһандық істердегі ықпалын күшейту мақсатында пайда болды. Мүшелерінің пікірінше, даму жолындағы мемлекеттер - көбінесе батыстық державалар бақылауында. Блок бүгінде экономикалық ынтымақтастыққа, АҚШ долларына тәуелділікті азайтуға және жаңа қаржы институттарын құруға баса назар аударып отыр.
Дегенмен, БРИКС ішкі қиындықтардан кенде емес. Себебі оның мүшелерінің Америка Құрама Штаттарымен қарым-қатынастары әртүрлі және Ресейдің Украинадағы соғысына қатысты позициялары бірдей емес. БРИКС кеңейіп, Сауд Арабиясы мен Мысыр сияқты елдерді қатарына қосып, ықпалын арттырғанымен, оның ішкі шиеленістері көбейе түсуі ғажап емес.
БРИКС-тің әлемдегі рөлі қандай?
БРИКС жаһандық экономикалық ландшафтты қалыптастыруда шешуші рөл атқарады. Ресми ұйым болмаса да, бұл блокқа мүше елдер Дүниежүзілік банк, Біріккен Ұлттар Ұйымы және "Жетілік" тобы (G7) сияқты ірі халықаралық институттарда батыстық емес перспективаны қамтамасыз ету мақсатында ортақ экономикалық және дипломатиялық стратегияларды үйлестіреді.
2024 жылы БРИКС-тің қосымша мүшелермен толығуы кең ауқымды геосаяси салдарларсыз болмауы мүмкін, өйткені алпауыт блокқа қазір жаһандық экономиканың төрттен бірінен астамы мен әлем халқының жартысына жуығы кіреді. БРИКС-тің ықпалы жаһандық қақтығыстарға, Қытай мен Батыс арасындағы бәсекелестікке және жаңартылатын энергияға ауысу сияқты маңызды салаларға таралып отыр.
БРИКС-тің шығу тегі
БРИКС аббревиатурасын алғаш рет экономист Джим О'Нил 2001 жылғы мақаласында қолданды. Сол материалда автор Бразилия, Ресей, Үндістан және Қытай "Үлкен жетіліктің" экономикалық үстемдігіне қарсы тұрады деген болжам айтқан еді. Ресей бірінші БРИКС саммитін 2009 жылы шақырды, ал Оңтүстік Африка бұл топқа бір жылдан кейін қосылып, қазіргі бес мүшелік конфигурацияны құрады.
БРИКС соңғы рет 2023 жылғы саммит кезінде кеңейіп, қатарына алты елді, соның ішінде Аргентина мен Сауд Арабиясын шақырды. Дегенмен, Аргентинаның жаңа президенті кейінірек бұл ұсыныстан бас тартса да, басқа мүшелер оны қабылдап, БРИКС-тің жаһандық ұстанымына айтарлықтай өзгеріс әкелді.
БРИКС басымдықтары
БРИКС жаһандық институттардағы өкілдіктерін ұлғайту, мүше елдер арасындағы экономикалық саясатты үйлестіру және АҚШ долларына тәуелділікті азайту тәрізді бірнеше тақырыптық бағыттарға көңіл бөлуді жалғастырып жатыр.
Блоктың Жаңа Даму Банкі (NDB) мен Шартты резервтік келісімі (CRA) Халықаралық валюта қоры мен Дүниежүзілік банк тәрізді дәстүрлі қаржы институттарына балама ретінде қызмет етіп, БРИКС-тің әлемдік экономикадағы ықпалын одан әрі күшейтуді көздеп отыр. Дегенмен, БРИКС өз ішіндегі алауыздықтарды жеңіп, жаһандық ауқымын кеңейте ала ма? Қазір сарапшылар арасында бұл мәселеге қатысты пікірталас жалғасып жатыр.
