Бүгінгі таңда елімізде баспананы ипотекалық несиеге алу үрдісі кең таралған. Себебі үйді бірден қомақты қаржыға алуға жағдай да, мүмкіндік те бола бермейді.
Әдетте адамдар тұрғын үй құнының бастапқы жарнасын жинап, осылайша баспаналы болуға қамдана бастайды. Ипотека алған адам қайтыс болса, несиені кім өтейді әрі баспана кімге беріледі? Осы сұрақтың жауабын заңгер Аржан Садуақастан сұрап көрдік, деп хабарлайды inbusiness.kz сайты.
"Егер ипотека алған адам қайтыс болса, оның мұрагерлері бар. Олар сол мүлікті қабылдаса, онда міндеттер мен құқықтарды мұрагерлікке алады. Атап айтқанда, ипотеканың қарызын, коммуналдық төлемдерді төлеу. Яғни мұра қабылдаушы осы сияқты қарыздың барлығын міндетті түрде төлейді. Мәселен, қайтыс болған адам өсиет қалдыруы мүмкін. Ол бойынша да солай болады", - деді заңгер Аржан Садуақас.
Оның сөзінше, Азаматтық Кодекстің ерекше бөліміндегі 1081-бапта (Мұра қалдырушының борыштарын кредит берушiлердiң өндiрiп алуы) бұл туралы кеңірек жазылған.
"Мұра қалдырушының кредит берушiлерi өздерiнiң мұра қалдырушының мiндеттемелерiнен туындайтын талаптарын өсиеттi орындаушыға (мұраны сенімгерлікпен басқарушыға) немесе әрбір мұрагерге ауысқан мүлiк құнының шегiнде ортақ борышқорлар ретiнде жауап беретiн мұрагерлерге қоюға құқылы. Егер мұра алған мұрагерлер мұраның құрамына кіретін мүлікті немесе оған құқықтарды тіркеуден жалтарған жағдайда, мұра қалдырушының кредиторлары мәжбүрлеп тіркеуді талап етуге құқылы", - делінген құжатта.
Сарапшы егер де өсиет әрі заң бойынша мұрагер болмаса немесе мұрагерлер мұрадан бас тартқан жағдайда, онда баспана коммуналдық мекемеге өтетінін баса айтты.
"Коммуналдық мекеме деп әкімдікті айтамыз. Жергілікті атқарушы орган осындай мүліктерді қарастырады. Бірақ олар бұл мүліктің ең әуелі мұрагерлерін іздейді. Таппаған жағдайда мүлікті өздеріне алады. Азаматтық Кодекстің 1083-бабына сәйкес, бұл иесіз қалған мүлік боп саналады", - деп түсіндірді спикер.
Қолданыстағы заңнама бойынша коммуналдық меншiкке өткен иесiз қалған мүлiктi одан әрi пайдалану мен сату тәртiбiн Үкiмет белгiлейдi.
"Мұра ашылған күннен бастап 1 жыл өткеннен кейiн мұра ашылған жер бойынша жергілікті атқарушы органдардың өтініші негiзiнде сот мұраны иесiз қалған мүлік деп таниды. Егер мұраны қорғауға және оны басқаруға байланысты шығындар оның құнынан асып түссе, мұра аталған мерзiм өткенге дейiн иесiз қалған мүлiк деп танылуы мүмкiн", - деп жазылған Азаматтық Кодексте.
"Неке және отбасы туралы" Кодексте көрсетілгендей, адамның жақын туыстарына ата-ана, балалар, асырап алушылар, асырап алынғандар, ата-анасы бір және ата-анасы бөлек ағалы-інілер мен апалы-сіңлілер (аға-қарындастар), ата, әже, немерелер жатады.
Егер мұрагер баспанадан бас тартып, ол бойынша ипотеканы төлей алмаса, жылжымайтын мүлік кімге беріледі?
"Егер де мұрагер ипотекада тұрған мүліктен немесе кез келген басқа мүліктен бас тартса, онда ол құқығынан айыралады. Баспана иесіз мүлік боп саналады да, қайта коммуналдық меншікке өтеді. Мұрагер өз құқықтарын басқа да туыстарына жазып бере алады", - деді сарапшы Аржан Садуақас.
Азаматтық Кодекстің 1072-2-бабында мұраның ашылу күнiнен бастап 6 ай iшiнде мұра қабылдануы мүмкін екені жазылған. Сол сияқты мұрагер мұра ашылған күннен бастап жарты жылдың ішінде мұрадан бас тартуға құқылы. Бұл туралы тиісті Кодекстің 1074-бабында көрсетілген.
