Ауыл шаруашылығы министрлігі тұқымдар мен күнбағыс майын экспорттауға квоталарды 2021 жылғы тамызда енгізді. Ал қазан айында бұйрыққа өзгерістер енгізілді. Сонымен қатар жаңа бұйрықтың қабылдануына байланысты қараша айында квоталар бөлінбеді. Бұл ауылшаруашылық тауар өндірушілерін жеткізілімдерді кешіктіруге мәжбүр етеді.
Күнбағыс тұқымының негізгі өндірісі Шығыс Қазақстан облысында шоғырланған.
"Осы жылдың өзінде ШҚО аграршылары 507 мың тоннадан астам күнбағыс тұқымын өндірді. Мемлекеттік органда келісу сатысында тұрған жаңа бұйрық 2022 жылғы 1 шілдеге дейін күнбағыс тұқымы (125 мың тонна) мен күнбағыс майын (110 мың тонна) шығаруға ұлғайтылған квота көлемін белгілейді. Бірақ бұйрықты келісудің кешігуіне байланысты біздің экспорттаушылар бір айға жуық уақыт бойы өз өнімдерін шетелге жібере алмайды", – деді ШҚО ӨКП директоры Қайрат Мамырбаев.
Өндірушілер дефолт шегінде екенін айтты. Өйткені шектеулерге байланысты олар халықаралық келісімшарттардың шарттарын белгіленген мерзімде орындамайды. Көбісі өндірісті тоқтата тұруға және жұмысшыларды демалыссыз демалысқа жіберуге мәжбүр.
Бұдан басқа, күнбағыс экспортының сандық шектеулері Қазақстанның ішкі нарығындағы баға белгілеуге теріс әсер етеді. Өндірушілер өнімнің қазіргі бағасы ағымдағы шығындарды, несие төлемдерін қамтымайтынын және дамуға мүмкіндік бермейтінін атап өтті.
"Отандық қайта өңдеу өндірістерін белсенді салу кезінде өз әлеуетін дамыту орынды болар еді. Ол үшін күнбағыс өндірушілерін шикізатты қазақстандық кәсіпорындарға сатуды ынталандыру қажет. Қазіргі уақытта олар күнбағыс алуға дайын баға шетелде төленетін бағадан екі есе төмен. Жергілікті бюджетте әрдайым қаражат жетіспейтіндіктен, қайта өңдеу кәсіпорындарының ауылшаруашылығы өнімдерін сатып алу шығындарын республикалық бюджеттен субсидиялау ішкі нарықта өткізу үшін тамаша ынталандыру болар еді", – деп мәлімдеді Қайрат Мамырбаев.
Ол тауар вагондарының жетіспейтіндігін атап өтті. Бұл тауарларды өткізу мерзіміне тікелей әсер етеді және қосымша қаржылық шығындармен бірге жүреді.
"Қазіргі уақытта бұл мәселе қазақстан-қытай шекарасының өткелдеріндегі көлік коллапсына, сондай-ақ елде қарқынды жүріп жатқан көмір науқанына байланысты байқалады. Ауылшаруашылық өнімдерін тасымалдауға арналған вагондарды ұсынатын көптеген компаниялар қазір оларды тек көмірмен жеткізеді", – деді ол.
