Оңтүстік көршіміз "шоу-биз" өкілдерінің салықтан жалтаруына бақылауды күрт күшейтеді.
Атап айтқанда, Өзбекстан Салық комитеті басшысының бірінші орынбасары Мубин Мирзаев 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап, әншілер, әртістер және басқасы кірістері мен шығыстарын әрбір сумына дейін ашып көрсетіп, мемлекетке декларация тапсыратынын, есеп беретінін мәлім етті.
Бұл ретте Өзбекстанда шоу-бизнес өкілдері онсыз да декларация ұсынады. Бұдан айырмашылығы, әрі қарай бұл – міндетті іс болады, әрі оларға өз декларацияларында табысын, сондай-ақ ірі сатып алуларын жасырғаны үшін қатаң санкциялар енгізілмек. Яғни, декларациялау және салық салу тәртібі қатайтылады.
"Газеты.uz" порталы қолданыстағы заңнамаға сәйкес, әртіс-әншілер декларация толтыруға және барлық табыстарын сонда көрсетуге міндетті екеніне назар аудартты. Соның негізінде олар салықтар төлейді.
Жалпы, заңның қатайтылуы жалғыз той-думан өкілдеріне ғана емес, жалпақ жұртшылыққа қатысты болуы мүмкін. Себебі, салықшылар Өзбекстанда жаппай декларациялауды енгізудің қамына кірісті.
"2027 жылғы 1 қаңтардан бастап, әртістердің табысы мен шығысын да міндетті декларациялау тәртібі күшейтіледі. Өйткені мойындауымыз керек, көптеген әртістер тиісті талаптарды сақтамайды. Олар өз табыстарын толық көлемде декларацияламайды. Салдарынан, табыстарынан тегіс салық төленбейді. Қазіргі кезде біз көлеңкелі экономикамен күрес аясында қаулы жобасын әзірлеп жатырмыз", – деді Мубин Мирзаев.
Ол жаңа жобада барлық жеке және заңды тұлғаларды бүкіл табыстарын толығымен декларациялауға және салық төлеуге міндеттеу ұсынылып отырғанын хабарлады. Бұл жүйе 2027 жылғы 1 қаңтарда енгізілетінін жария етті.
"2025-2026 жылдары салық органдары әртістерге қарсы санкциялар қолданбайды. Біз оларға декларация тапсырып, жариялаған табыстарын түзетуге және салықтарын қосымша, жете төлеуге мүмкіндік береміз. Егер кірісін жасырып қалса, оны анықтаймыз, түсіндіреміз. Алайда олар өз табыстарын толық көрсетпеуін жалғастырса және салықтарды толымды төлеуден жалтара берсе, онда 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап, оларға қатысты салықтық тексерулер жүргіземіз, есептемелер жасап, салықтарды жете өндіреміз", – деді Салық комитеті төрағасының бірінші орынбасары.
Ол соған дейінгі өтпелі кезеңде меморгандар жүйені ретке келтіріп, орнықты жолға қоятынын, бағдарламалық қамтылымы әзірленетінін жеткізді.
Өз кезегінде комитеттің бөлім бастығы Абдукаххар Махмудовтың айтуынша, бұған дейін әртістерге салық салудың 2 формасының бірін таңдау ұсынылып келді. Не жеке кәсіпкер ретінде тіркеледі және соларға қарастырылған салықтарды төлейді. Не табыстар туралы декларация тапсыруға көшіп, соның негізінде салық аударады.
Бірақ 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап, Президент жарлығымен әншілер декларациялау жүйесіне толық ауыстырылды. Келесі 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап, әртістер, шоу-бизнестің өзге өкілдері осы жүйеге көшуге тиіс.
Олар 2024 жылдан бергі тапқан табыстарын салық органдарына жариялауға міндеттелді. Декларация ұсынбаса, салықтық тексеріске ілігеді, сондай-ақ оларға 1-ден 3 базалық есептік шама (БЕШ) көлемінде айыппұл салынады.
Өзбек ағайындарда 1 БЕШ 2025 жылы 375 мың сумға тең (14 625 теңгедей).
Яғни, көршіде жаза әлдеқайда жұмсақ. Қазақстанның Мемлекеттік кірістер комитетінің түсіндіруінше, бізде бірінші рет салық объектілерін жасырғаны үшін – төленбеген салық сомасының 200%-ы мөлшерінде айыппұл салынады. Бір жыл ішінде қайталап бұзушылыққа барса, айыппұл сомасы – 300%-ға дейін күрт өседі.
Өзбекстанда қазіргі уақытта 175 әртіс жеке кәсіпкер ретінде тіркелді. Олардың 35-і ғана әзірге табысын декларациялаған.
Өзбекстан Салық комитеті барлық жеке тұлғалардың табысын есепке алатын бірыңғай, әрі бірегей жүйені әзірлеп жатыр. Соның аясында меморган "ең жоғары табыс табатын" азаматтардан салықтарды толыққанды жинау үшін жеке шаралар қабылдайды.
Осы мақсатта табыстарды төмендету, жасыру және өзгерту схемаларына жол бермейтін, жасанды зердеге құрылған ІТ-жүйе құрылуда. Мубин Мирзаев ол жүйе азаматтардың шетелде тапқан табыстарын да есепке алатынын ескертті. Бірақ қосарлама салық салынуын да болдырмайтыны мәлімделді.
Осы орайда комитеттің Жеке тұлғаларға салық салу бөлімі салық төлеушілерді ажыратып, сегментациялауға кірісті.
"Өзбекстанның тұрғындарының саны 38 миллион адамға жуықтады. Соның ішінде 18 миллионнан астамы табыс салығын төлеуге тиіс. Біз оларды топтарға бөліп тастаймыз. Соның ішінде әсіресе, өте жоғары табысқа ие, бай тұратын, сән-салтанатты өмір сүретін тұлғаларды бақылап, салықтарын толық төлеуі үшін шаралар қабылдаймыз", – деді Салық комитеті басшылығының өкілі.
Мирзаев Өзбекстанда, ел тарихында алғаш рет бай адамдардың толық тізімі, базасы қалыптастырылатынын мәлімдеді.
Соны жүргізетін, олардың табысы мен шығысын бақылайтын ІТ-жүйені баптап, іске қосуға бір жыл қажет болатыны айтылды.
