СОҒЫСТА ЖЕҢІМПАЗ БОЛМАЙДЫ
Eurasianet басылымы 13 қазандағы саммитте мемлекет басшыларын Қазақстанда қарсы алу кезінде Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Астананың пікірталас алаңын әлемдік аренада өзінің салмағын көрсететін ұйымға айналдыру амбициясына назар аударады деп үміттенді деп жазды.
"Делегаттар алдында сөз сөйлеген көшбасшылардың көпшілігі, жаһандық толқулар туралы және Украина туралы айтудан аулақ болғанымен, "Біздің әрқайсысымыз Украинадағы дағдарыстың аймақтық және жаһандық әсерін сезініп отырмыз" деген Ердоған турасын айтты. Түркияның мақсаты "қан төгуді мүмкіндігінше тезірек тоқтату", өйткені "соғыста жеңімпаз және әділ бейбітшілікте жеңіліс болмайды". Ердоған Астанаға сапарын Ресейдің соғысынан алшақтап, әріптесінің Украинадағы агрессиясын тікелей сынаудан тартынған Қазақстанды қолдау туралы нақты мәлімдеме жасау үшін де пайдаланды", - деп жазды Eurasianet.
Мақала авторы Джоанна Лиллис Қазақстанның аумақтық тұтастығына төнетін ең айқын ықтимал қатер солтүстіктегі көрші Ресейден туындайтынын ескерсек, Си мен Ердоғанның мұндай сөздері Путинге басқа көрші мемлекетте соғыс жүргізуді жалғастырып жатқан кездегі ескертулер сияқты болып көрінеді деп түйіндейді.
Халықаралық жиындағы Мәскеу осыдан отыз жыл бұрын ойлап тапқан Ресейді жоюға бағытталған делінетін Путиннің "алтын миллиард" конспирологиясы турасындағы мәлімдемесін Washington post басылымы былай деп түсіндірді:
"АҚШ немесе Еуропадағы оқырмандардың көпшілігі үшін "алтын миллиард" ештеңені білдірмейтін шығар. Бірақ Ресейде бұл сөз тіркесі әлемдік элита мен ресейліктер арасындағы ресурстар үшін болашақ шайқасты сипаттау үшін ондаған жылдар бойы болжамды стенография ретінде қолданылып келеді. Ал ақпан айынан бері Ресей үкіметі бұл теорияны пайдаланып, Ресейдің Украинаға басып кіргеннен кейін оқшаулануы оның әрекетінен емес, оған қарсы сөзсіз жаһандық қастандықтан болды деген уәж айтуда", делінген мақалада.
Сондай-ақ, аталған басылым Ресей үкіметінің кейбір мүшелері бұл теориялардың рухына шынайы сенетін сияқты деп келтіреді.
БАТЫЛ МӘЛІМДЕМЕ
Ал Financial Times Беларусьтен басқа посткеңестік аумақтағы елдерде Ресейдің ықпалды рөлі айтарлықтай әлсіреп жатқандығын алға тартады. Мақалада Сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі Айбек Смадияровтың екі елдің "теңдей стратегиялық серіктер ретіндегі одақтас қатынастар сипатына қайшы" деген пікірін батыл мәлімдеме болғандығын атаған. Мақала авторы Полина Иванова Қазақстанның Ресейге қатысты даулы мәлімдеме жасаған Украин елшісін Қазақстаннан шығару туралы Мәскеу талабын ескерусіз қалдырғанын айтады.
ПОСТКЕСТІК ТӘРТІП АЯҚТАЛДЫ
Ал Foreign Affairs басылымы "Посткеңестік тәртіптің аяқталуы" атты мақалада Путин бастаған соғыстың Орталық Азия мен Кавказ фонында Ресейге қалай ауыр тигендігі туралы баяндайды.
"Украинадағы соғыс Ресейге тағы бір зиянын тигізді. Оның жұмсақ күші посткеңестік кеңістіктің көп бөлігінде, әсіресе Орталық Азияда әлсіреген. Орталық Азия мемлекеттері БҰҰ Бас Ассамблеясында Ресейдің басқыншылығын айыптаудан бас тартып, қақтығысты бейбіт жолмен шешуге шақыратын жолдың ортасын ұстанып, Украинаға қатысты Кремльдің жағына шығуға Ресей қысымына қарсы тұруға тырысты. Бұл үкіметтердің ешқайсысы қауіпсіздік пен экономикалық тұрғыдан Ресейге тәуелді болғандықтан тым украиншыл бола алмайды", - деп түсіндіреді мақалада.
Сондай-ақ, Украинадағы соғыс Ресейдің әскери беделіне үлкен соққы бергенін айта келе, Ресейдің Украинаның бір бөлігін ресми түрде жаулап алу әрекетіне қатысты Орталық Азия режимдері екіұштылық танытпағанын айтады.
"Олар қыркүйекте Ресей басып алған Украина территорияларында өткен референдумды да, бұл аумақтардың аннексиясын да мойындамайды. Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев елінің Абхазия мен Оңтүстік Осетияның болжамды тәуелсіздігін және Ресейдің Қырымды аннексиялауын мойындаудан бас тартуына сәйкес бұл мәселеге қатысты ең қатаң ұстанымды ұстанды", - деп жазды Foreign Affairs.
Сондай-ақ, ел ішіндегі қазіргі жағдайды сараптай келе, соңғы уақытқа дейін тек либералдық, ұлтшылдық немесе исламшыл көзқарастағы адамдармен шектелген жергілікті қоғамдық пікірдің шағын ғана сегменттері өз елдерінен осы өткенмен күресу үшін бірнеше шаралар қабылдауды талап етіп жатқандығын атап өткен.
"Ресейдің Орталық Азия мен Кавказдағы әлсіреуі басқа мемлекеттерге пайдалы болды. Жақында Самарқандта өткен Шанхай Ынтымақтастық Саммиті Ресей президенті енді аймақтағы ең ықпалды көшбасшы емес, Қытай төрағасы Си Цзиньпин мен Түркия президенті Режеп Тайып Ердоған негізгі ауыр салмақтағы көшбасшылардың бірі болып табылатынын көрсетті", - деп түйіндейді.
Ая ӨМІРТАЙ
