Еңбек өнімділігі – экономикалық өсудің маңызды факторы. Елдің 2025 жылға дейінгі стратегиялық көрсеткіштерінің бірі.
Қазақстан өзінің өршіл мақсаты – 2050 жылға қарай табыс деңгейі жоғары ел мәртебесін алу және неғұрлым дамыған 30 елдің қатарына кіру үшін, өнімділікті арттыру үшін табанды жұмыс істеуі қажет.
Еңбек өнімділігі кәсіпорындардың тікелей тиімділігін. қызметкердің уақыт бірлігіне шығарған өнім мөлшерін көрсетеді. Өнімділікке жұмыс жағдайларын жақсарту, өндірісті цифрландыру, роботтандыру және машиналандыру, қызметкерлердің білімі мен дағдыларының жоғары деңгейі, ұжымды үздіксіз оқыту, өндірістен бастап қаржы ағындарына дейін барлық салаларда кәсіпорын жұмысының ойластырылған логистикасы және тұтастай алғанда тиімді басқару және т.б. арқылы қол жеткізіледі.
Ұлттық жоспарға сәйкес, Қазақстан еңбек өнімділігін 2025 жылға қарай 2019 жылғы деңгейден 20,6%-ға арттыруы тиіс. 2021 жылдың қорытындысы бойынша республика көрсеткішті 0,4%-ға арттыру мақсатын қойды, ҚР ҰЭМ ресми сайтындағы 2021 жылғы есепке сәйкес, жоспарланған нәтижені бір де бір пайызға асырмай, сәтті орындап шықты.
Алайда Еңбек өнімділігі есептелетін және ҚР Ұлттық жоспарына енгізілген 10 сала бойынша бөлуде нәтижелерге қызметтің екі түрінде ғана қол жеткізілді. Нақты көрсеткіштің жоспарланғаннан асып кетуі ақпарат және байланыс саласында (14,1 п.т.), сондай-ақ көтерме және бөлшек саудада (10,4 п.т.) байқалады.
Ауыл шаруашылығынан бастап HoReCa саласына дейінгі қалған жеті секторда жоспарланған нәтижелерге қол жеткізілген жоқ. Орман шаруашылығы және балық аулау секторы бойынша деректер жоқ.
Елдегі экономикалық қызметтің екінші ең көп таралған түрі болып саналатын ауыл шаруашылығы секторы күткеннен де артта қалып отыр. Жобаның бірінші жылын іске асырудың соңына қарай осы саладағы еңбек өнімділігінің өсуі жоспарланған көрсеткіштен (23,9%) 20,6 п.т. артта қалды. Ұлттық жоспарды іске асыру туралы есепте көрсеткіштің толық орындалмауы ауыл шаруашылығы өнімдерінің жалпы өндірісінің өсу қарқынының төмендеуімен байланысты. Мәселен, 2021 жылдың қорытындысы бойынша еліміздің кейбір өңірлерінде ауа райының аса күрделі жағдайларына байланысты дәнді және дәнді-бұршақты дақылдардың жалпы түсімінің төмендеуіне байланысты өсімдік шаруашылығы өнімдері өндірісінің көлемі 6,6%-ға төмендегені байқалады.
Көлік-логистика саласында жоспар мен факт арасындағы алшақтық 16 п. т., электр және жылумен жабдықтауда – 12 п. т., HoReCa саласында – 7,2 п. т., өңдеу өнеркәсібінде – 7 п. т., тау-кен өндіру өнеркәсібінде – 3,2 п. т. құрады.
Өңірлерге келетін болсақ, Ақтөбе, Алматы, Жамбыл және Павлодар облыстарын, сондай-ақ екі мегаполис Нұр-Сұлтан мен Алматыны қоспағанда, олардың 10-ында көрсеткіштерге қол жеткізілген жоқ. Орындалмау негізінен коронавирустық пандемиямен, сондай-ақ ауа-райының қиын жағдайымен байланысты, бұл жоғарыда аталған өсімдік шаруашылығында егіннің бұзылуына әкеледі.
Жоспарланған көрсеткіштерден ең үлкен ауытқулар Солтүстік Қазақстан (11,7 п.т.) және Маңғыстау (9,1 п.т.) облыстарында байқалды.
Солтүстік Қазақстан облысы бойынша қол жеткізбеу жолаушыларды және багажды облысаралық тасымалдауға шектеулермен, халықаралық тасымалдауларды тоқтата тұрумен және облысішілік тасымалдауларды шектеумен байланысты болды.
Маңғыстау бойынша жоспарға қол жеткізбеу ауыл шаруашылығы (минус 58%), тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу (минус 15,7%), құрылыс (минус 21,4%), көтерме-бөлшек сауда (минус 24,8%), тұру және тамақтану бойынша көрсетілетін қызметтер (минус 21,7%), қаржы және сақтандыру қызметі (минус 44%), ақпарат және байланыс салаларында еңбек өнімділігінің төмендеуімен түсіндіріледі (минус 22,7%).
