Қазақстанда жылдан-жылға шағын бизнесті қолдау керектігі туралы айтылып келеді. Биылғы жылдың 1 наурызына дейін елімізде 348,3 мың шағын кәсіпорын жұмыс істеп тұр, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 6,6%-ға көп, деп хабарлайды inbusiness.kz тілшісі ranking.kz-ке сілтеме жасап.
Бес жылда бұл көрсеткіш 47,3%-ға немесе саладағы 111,9 мың кәсіпорынға өсті.
Мұндай компаниялардың саны бойынша еліміздің іскерлік орталығы Алматы көш бастап тұр. Мегаполисте 86,8 мың шағын кәсіпорын бар.
Одан кейінгі орында елорда (63,4 мың) мен Қарағанды облысы (23,2 мың) тұр.
Барлық өңірлерде шағын кәсіпкерлік субъектілерінің жыл сайынғы өсімі байқалады. Ең көп өсім елордада (+10,8%), сондай-ақ Жамбыл (+9,7%) және Алматы (+9,6%) облыстарында тіркелді.
Жұмыс істеп тұрған шағын кәсіпорындардың негізгі бөлігі көтерме-бөлшек сауда және автомобиль жөндеу (92,7 мың), құрылыс (46,5 мың), кәсіптік, ғылыми және техникалық қызмет (23,9 мың), білім беру (21,3 мың), өңдеу өнеркәсібі (17,6 мың) сияқты салаларда жұмыс істейді.
Мемлекет неғұрлым дамыған болса, соғұрлым шағын бизнес оның экономикасының қозғаушы күшіне айналады. Шағын кәсіпорындардың сегменті аймақтардың экономикалық базасын нығайтуға көмектеседі, бәсекелестікті дамыту үшін қолайлы жағдай жасайды, халықтың маңызды бөлігін жұмыспен қамтуды және өндірістің өсуін қамтамасыз етеді және жалпы алғанда барлық экономикалық процестерге пайдалы әсер етеді. Ал бұл, әсіресе, дағдарыс және дағдарыстан кейінгі кезеңдерде маңызды.
Шағын және орта бизнес әлемдегі барлық жұмыс орындарының 70%-ын қамтамасыз етеді, ал әлемдік ЖІӨ-дегі ШОБ үлесі 50%-ды құрайды.
Мысалы, Ұлыбританияның ЖІӨ-дегі ШОБ үлесі – 51%, Германияда – 53%, Финляндияда – 60%, Нидерландыда – 63%. Тіпті көрші Өзбекстанның өзінде шағын бизнес елдің жалпы ішкі өнімінің шамамен 54%-ын құрайды.
2021 жылдың қаңтар-қыркүйек айларының қорытындысы бойынша Қазақстанда ШОБ-тың жалпы ішкі өнімдегі үлесі небәрі 34,7%-ды құрады. Әттең, мұндай көрсеткішті жетістік деп айтуға келмейді.
Еліміздің ЖІӨ-дегі ШОБ-тың қазіргі үлесі негізінен бірнеше аймақтардың есебінен ғана қалыптасады.
Осылайша, шағын және орта бизнестің жалпы қосылған құнның ЖӨӨ-дегі үлесі Қазақстанның төрт аймағында ғана орташа республикалық деңгейден асып түседі: Нұр-Сұлтан (74,9%), Алматыда (51,4%), Шымкентте (43,2%) және Алматы облысында (43,2%). 36. 7%). Басқа аймақтарда ЖӨӨ-дегі ШОБ үлесі айтарлықтай төмен, бұл сектордың баяу дамуын көрсетеді.
Ең нашар көрсеткіштер Қарағанды (облыс ЖӨӨ-де 14,8%), Қызылорда (16,1%) және Павлодар (17,5%) облыстарында байқалады.
Құралай Құдайберген
