Ұйқысыздық және арқадағы ауырсыну ыңғайсыз жастықтың немесе дұрыс ұйқы режимін сақтамаудың салдары болуы мүмкін. Ендеше қалай дұрыс ұйықтау керек, қай уақытта және қандай позициялар ағзаға пайдалы және ыңғайлы? Осы сұрақтарға жауап іздеп көрмекпіз.
Қалай дұрыс ұйықтау керек?
Ұйқы – психикалық және физикалық саулықты қамтамасыз етуде маңызды рөл атқаратын физиологиялық процесс. Әдетте ол екі ауыспалы фазаның циклін қамтиды: баяу және жылдам. Біріншісі ұйықтағаннан бастап 90 минутқа созылады, бұл уақытта дене демалады және тыныс алу баяулайды. Екінші цикл – жылдам фаза, бұл кезде жүрек қатты соғады, адам ұзақтығы 5-20 минутқа созылатын түстер көреді. Екі кезең де жақсы демалу үшін маңызды, ересек адамда дұрыс ұйықтау кезінде осы екі цикл бес рет қайталанады.
Сондай-ақ ұйқы уақытында ешқандай кедергі болмауы маңызды.
Ыңғайлы және сау ұйқы әртүрлі факторларға байланысты:
- ұйықтайтын орын – матрас пен жастықтың сапасы;
- дене жағдайы;
- режим;
- жалпы демалыс уақыты.
Сондай-ақ ұйқы ұзақтығы да маңызды. Сондай-ақ үнемі бір уақытта ұйқыға бас қойып, сол уақытта ояну керек. Әр түрлі уақытта жатса, онда дененің биологиялық сағаттары және олармен бірге басқа процестер үнемі ауысады. Мысалы, егер сіз тым кеш ұйықтасаңыз, онда аштық сезімі пайда болуы мүмкін. Өздеріңіз білетіндей, түнде тамақтану асқазан-ішек жолдарына қысым түсіреді, тамақ нашар сіңеді, бұл қоректік заттардың жетіспеушілігіне әкеледі.
Матрас таңдау
Матрастың сапасы мен ұйқының арасында тікелей байланыс бар. Қаттылықтың дене қажеттілігіне сәйкестігі, құрылымы омыртқа ауруларының, ұйқысыздықтың алдын алуға көмектеседі. Оның ыңғайсыздық тудырмауы маңызды. Матрастың қаттылығы жасына және салмағына байланысты жеке таңдалады. Мысалы, жаңа туған нәрестелер үшін серіппесіз және максималды қатты болуы қажет, 25 жасқа дейінгі балалар мен ересектер үшін орташа қаттылық қолайлы, өйткені омыртқа әлі де қалыптасып жатыр. Ал 25 пен 50 жас аралығындағы адамдар үшін салмаққа байланысты кез-келген қаттылық қолайлы болуы мүмкін (салмақ неғұрлым көп болса, оның дәрежесі соғұрлым жоғары болады). 50 жастан асқан адамдар тірек-қимыл аппаратының проблемаларын болдырмау үшін тек жұмсақ және орташа қатты матрацтарды таңдауы керек.
Жастық таңдау
Дұрыс жастық ұйқы кезінде қан айналымын жақсартады, ал дұрыс емес жастық ыңғайлы демалуға кедергі келтіруі және мойын омыртқасының ауруларын тудыруы мүмкін.
Дұрыс жастықты таңдау үшін келесі параметрлерді ескерген жөн:
- Өлшемі маңызды. Жастықтың стандартты өлшемі - 70-тен 50 см-ге дейін, басқа нұсқалар жеке қалауы бойынша таңдалады.
- Биіктігі 10-20 см болғаны дұрыс.
- Қаттылығы. Қатты өнімдер көбінесе бүйірінде ұйықтағанды ұнататындар үшін қолайлы.
Жастық неден жасалған?
Жастық табиғи өнімдерден: мамықтан, қауырсыннан, жүннен, бамбуктан, сондай-ақ синтетикалық өнімдерден: холофибер, комфорель жасалуы мүмкін. Кейде табиғи өнімден аллергия тудыруы мүмкін, ал жасанды компоненттер зиянсыз.
Жатыр мойны омыртқасының ауруларының болса, арнайы ортопедиялық жастық қажет. Сатып алудан бұрын маманмен кеңесу керек.
Тезірек ұйықтап кету үшін жұмсақ жастық таңдауы керек. Бұл тезірек ұйықтауға мүмкіндік береді.
Қалай жатқан дұрыс?
Дұрыс жату – сапалы ұйқының кепілі. Қандай позаның қолайлы екенін түсіну үшін ұйқыдан тұрғаннан кейінгі күйді бақылау керек, оянғаннан кейін сергектік сезімі бар ма, денеде ыңғайсыздық жоқ па?
Әркім дененің ерекшеліктері мен денсаулық жағдайына сәйкес қалай жату керек екенін өзі таңдайды. Адам анатомиясы тұрғысынан ең дұрыс позиция — арқамен ұйықтау. Мұндай қалыпта ішкі органдар және бұлшықеттер қалыпты демалады. Таңертең сергек сезіну үшін дұрыс жату маңызды.
Бір жаққа қисайып ұйықтау
Ұйқы кезінде жиі кездесетін позициялардың бірі – бір бүйірге жатып ұйықтау. Әсіресе жүкті әйелдерге мен артық салмағы бар адамдар осылай ұйықтауды ұнатады. Әдетте бұлай жату қорылдауды тудырмайды және ең пайдалы деп саналады.
Сол жаққа қисайып ұйықтау
Қай жағында ұйықтау керектігін таңдағанда, мамандар көбінесе сол жаққа кеңес береді. Себебі бұл позиция медицина тұрғысынан сау ұйқыға ықпал етеді. Сол жақтағы позиция жүрекке қатты стресс тудырады деген миф бар, бірақ іс жүзінде бәрі керісінше, ол барлық органдардың тиімді жұмысына ықпал етеді.
Оң жаққа қисайып ұйықтау
Бұл – ұйқының екінші "дұрыс" позициясы. Бірақ бұл позиция ас қорыту жүйесі үшін өте зиян және қан айналымына кері ықпал етеді деп саналады. Сонымен қатар ішкі органдарға, әсіресе бауырға қысым түседі. Алайда, оң жаққа қарап ұйықтағанда, адам қорылдамайды, омыртқаға қысым түспейді.
Арқамен жатып ұйықтау
Арқадағы ұйқы — адам үшін ең таныс ұйқының бірі. Бұлай жату денені босаңсытып, ағза мүшелерінің толық демалуына көмектеседі.
Дәрігерлер ұйықтау кезінде ағза сұранысына құлақ асуға шақырады.
