Одаққа қарайтын Қазақстан, Ресей, Беларусь, Армения және Қырғызстан мемлекеттері дәл осындай келісім жасауды жоспарлап отыр. Бұл әңгіменің басталғанына да біраз болды. Жаңа норма ЕАЭО-ға ортақ қаржы нарығын қалыптастыру үшін керек екен.
Биыл жазда Еуразиялық экономикалық комиссия ЕАЭО аумағында несие тарихының құрамына кіретін мәліметтерді алмасу тәртібі туралы пысықталған келісім жобасын мақұлдады.
"Келісім бір жағынан ұйым құрамындағы басқа мемлекеттердің аумағындағы банктерге несие алу үшін жүгінген кезде ЕАЭО-ға мүше елдердің резиденттеріне тең жағдайлар жасауға ықпал етеді. Екінші жағынан, құжат банктерге одаққа мүше өзге мемлекеттердің резиденттеріне кредит беру туралы шешім қабылдау кезіндегі тәуекелдерді бағалауға мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде одақта трансшекаралық кредит беруді дамытуды ынталандырмақ" делінген Еуразиялық экономикалық комиссияның хабарламасында.
Комиссия кеңесі мақұлдағаннан кейін келісімнің жобасы қол қою үшін әрі қажетті мемлекетішілік рәсімдерді жүргізу үшін одаққа мүше елдерге жіберілді. 2020 жылдың 11 желтоқсанында Ресей Үкіметі келісім жобасын мақұлдады. Кредиттік есеп несие тарихын пайдаланушының сұрауы бойынша ұсынылады. Онда субъектінің сәйкестендіру деректері мен міндеттемелері туралы мәліметтер қамтылады.
Экономист Талғат Демесіновтің пікірінше, ЕАЭО мемлекеттеріндегі заңды тұлғалардың, яғни кәсіпорындардың одаққа мүше елдердің банктері мен қаржы ұйымдарынан қарыз, несие алу шарттары мен борышкерлерге қойылатын талаптары әлі күнге дейін бірізді емес, реттелмеген. Бұл елдерде инфляция деңгейі және басқа да факторлар әртүрлі болғандықтан, несиелік ресурстардың пайыздық мөлшерлемесіне әсер ететін қайта қаржыландыру мөлшерлемелері де біркелкі емес. Сондықтан берілетін несиелердің өсімақылары, басқа да шарттары сәйкес келмейді.
"Кәсіпорын басқа елдің банктерінен несие алған кезде өзінің несие тарихын жасырып қалмауы керек. Бұған жол беруге болмайды да. Осы тұрғыдан алғанда ЕАЭО мемлекеттеріне ортақ несие бюросы қажет. Несие алушы туралы ақпарат ортақ база арқылы басқа елдің банктеріне де қолжетімді болуы тиіс", – дейді экономист.
Талғат Демесіновтің айтуынша, несие тарихын алмасу заңды тұлғаларға ғана емес, жеке тұлғалар үшін де өзекті. Өйткені қоғамда қос азаматтықпен жүрген адамдар жоқ емес. Солар ортақ бақылаудың жоқтығынан қаржы институттарына залал әкелуі мүмкін.
"Қазақстан заңы бойынша қос азаматтыққа рұқсат етілмейді. Бірақ шекаралас өңірлерде тұратын кейбір адамдар арасында қос азаматтықпен жүргендер көптеп кездеседі. Міне, солар екі мемлекеттің де қаржы институттарын алдап соғуы ықтимал. Мұның соңы үлкен қиындыққа алып келеді. Осыған жол бермеудің амалы ретінде одаққа мүше бес мемлекетке ортақ несие бюросын құрудың орынды бастама екендігі осы тұста анық байқалады. Сонымен қатар Еуразиялық экономикалық одаққа ортақ несие бюросы азаматтардың несиелік тәртібін реттеуге де жол ашпақ. Яғни олардың қарызды қайтаруға деген жауапкершілігін арттырады. Бұдан бөлек, қаржылық сауаттылықты жақсартуға да белгілі бір деңгейде үлес қосары анық. Банктердің жұмысына да жаңаша серпін берері даусыз", – дейді Т.Демесінов.
Ғалия Әділ
Atameken Business Telegram каналына жазылып, маңызды ақпараттардан бірінші болып құлағдар болыңыз!
