МӘМС-ке төленетін жарналар мен аударымдардың жоғарғы шегі қазіргі 10 ең төменгі жалақы (ЕТЖ) сомасынан 50-ге дейін еселеп ұлғайтылады.
Бухгалтер-кеңесші Елена Назарованың түсіндіруінше, 2024 жылы ескі шек аясында медсақтандыру бойынша халықтан жиналатын ең жоғарғы жарна мен аударым айына 21 000 теңгені құрапты.
Алда ӘМСҚ қоры үшін азаматтардың табысынан ай сайын ұсталатын бұл соманың шекті көлемі 127 500 теңгеден астамға шарықтайды (50 ЕТЖ немесе 4 250 000 теңгенің 3%-ы). Бұл сома ЕТЖ-нің артуымен бірге әрі қарай тағы өседі. Осы орайда Қазақстанға Өзбекстан үлгі бола алады.
Бауырлас елде келесі жылы түрік мамандарының қолдауымен, мемлекеттік медсақтандыру енгізілмек. Жалпы, 2025 жылы Өзбекстанда медициналық жетістіктері тың серпін алғалы тұр.
"Денсаулық саласындағы сапалы өзгерістер қаладан ауылға, баладан қартқа дейін әр адамның өмірінде көрініс табуда. Сондықтан оған бөлінген бюджет жыл сайын артып келеді. Халқымызға барлық мемлекеттік әлеуметтік қызметтермен қатар медицина да жақындай түсуде", – деп мәлімдеді осы салаға арналған кеңесте Президент Шавкат Мирзиёев.
Атап айтқанда, жаңа жылда Өзбекстан халық денсаулығын қорғауға жұмсалатын қаражатты биылғыдан 14%-ға арттырды. Бұл өзбектердің медицинаға шығындайтын отбасылық қаражатын азайтуға, оларға көрсетілетін медқызмет сапасын көтеруге мүмкіндік береді.
Бұл сома Қарақалпақстан мен тағы 5 облыста азаматтарды жаппай мемлекет есебінен медициналық сақтандыруға жол ашады. Жалпы, 2025 жылы Өзбекстанда "мемлекеттік медсақтандыру" пилоттық жобалар түрінде ендіріледі. Содан соң олардың оң тәжірибелері елдің өзге өңірлеріне тегіс таратылады деп күтілуде.
"Gazeta.uz" хабарлауынша, Өзбекстанда бастапқы деңгейде – медициналық-санитариялық алғашқы көмек (МСАК) сатысында 18 мыңнан астам медициналық бригадалар ұйымдастырылды.
Салыстырсақ, Денсаулық сақтау министрлігінің 2024 жылғы 2 желтоқсандағы ресми қорытынды мәліметінде айтылғандай, бүкіл Қазақстанда облыстық және қалалық жедел жәрдем станцияларында бір ауысымда 1 491 көшпелі бригада ғана жұмыс істейді. Республика бойынша МСАК ұйымдарының, емханалардың жанынан құрылған тағы 446 бригада шұғылдықтың 4-санатындағы, жедел емес саналатын шақыртуларға қызмет көрсетеді.
2024 жылы Өзбекстан денсаулық сақтау саласына 36 триллион сум бөлді. Осылайша, 2023 жылдан қаржыландыруды бірден 25%-ға арттырды.
Келесі 2025 жылы Өзбекстан ұлт денсаулығын қорғауға 41 триллион сум бағыттауды жоспарлап қойды. Бұл биылғы көрсеткішінен 14,3%-ға көп.
Бір жақсысы, Өзбекстанда бюджеттік шығыстардың артуы бюджет тапшылығының төмендеуі аясында жүруде. Атап айтқанда, көрші елдің жиынтықты бюджетінің дефициті биылғы 4%-дан 2025 жылы 3%-ға дейін азайтылды.
Өзбекстанда медициналық туризм даму жолына аяқ басты. Шетелдіктер сапалы, бірақ өз еліндегіден арзан медициналық қызмет алу үшін келеді.
"Ауруларды диагностикалау және емдеу тәжірибесіне заманауи технологиялар енгізілуде. Мамандандырылған медициналық қызметтегі заманауи озық диагностикалық әдістердің саны 500-ден, емдеу әдістерінің саны 800-ден асты. Жекеменшік медицинаның кеңеюіне байланысты қызмет түрлері мен таңдау мүмкіндігі артты", – деп жазады өзбек басылымдары.
Бастапқы деңгейде скринингтік тексерулердің 6 жаңа түрі іске қосылды. Соның нәтижесінде Өзбекстанда қант диабетімен ауыратын 106 мың адам, жүрек-қан тамырлары ауруы бар 194 мың адам, қатерлі ісік туындағанын білмейтін 2 мыңнан астам әйел, онкогематологиялық дертке шалдыққан 1 мыңға жуық бала анықталыпты. Үкімет бұлардың бәрі "ерте кезеңде әшкереленгеніне" екпін түсіреді. Демек, құлан-таза айығу немесе өмір сүруін ұзарту мүмкіндігі жоғарылайды.
Мемлекет емдеу сапасы мен тиімділігіне ерекше назар аудара бастады. Осы мақсаттарға жету үшін 2 мыңнан астам өзбек дәрігері шетелде қайта даярлықтан өтті. Өзбекстанның 7 мамандандырылған орталығы сапаны бақылау бойынша халықаралық аккредитациядан өтті.
Нәтижесінде, өңірлердегі жоғары технологиялық операциялардың үлесі 61 пайызға жетті. 43 бағыт бойынша 191 клиникалық хаттама халықаралық стандарттар негізінде жаңартылды.
Өзбек сырқаттары ауруханаларға жату үшін кезек күту дегенді ұмыта бастады. Биыл мамандандырылған орталықтар мен филиалдарында 100 мың науқас жеңілдетілген жолдамамен ("имтиёзли йўлланма") емделіп шықты.
"2025 жылы денсаулық сақтау саласына 41 триллион сум бөлу жоспарланды. Бұл қаржыға жаңа ауруханалар салынып, толық жабдықталады. Жұмыс істеп тұрған медициналық ұйымдардың қуаттарды кеңейтіледі. Медициналық тексерулермен қамту ауқымы ұлғайтылады. Мемлекет басшысы бұл саладағы басты міндет – бастапқы деңгейде, емханалардағы медицинаның сапасын арттыру екенін баса айтты. Ол үшін Денсаулық сақтау министрлігіне облыстарда, әсіресе шалғай және күрделі жерлерде орналасқан аудандарда тиімді басқару вертикалын түзіп шығу міндеті қойылды", – деп жазады Uzdaily.
Өз кезегінде мемлекеттік тегін медсақтандыруды енгізу аясында биыл Түркия мамандары Өзбекстанның 6 өңіріндегі медмекемелердің қызметін және олардағы көрсетілетін медициналық қызметтердің сапасын жан-жақты, тыңғылықты зерттеді.
Зерттеулер қорытындысында халыққа алғашқы медициналық-санитарлық көмекті көрсету саласын жүйелі реформалау бойынша ұсыныстар әзірленуде.
Президент жауапты шенеуніктерге денсаулық сақтау саласының жай-күйін терең талдап, медициналық-санитарлық алғашқы көмекті трансформациялау туралы шешімнің жобасын дайындауды тапсырды.
Осы мақсатта Өзбекстанда бастапқы деңгейдегі медициналық қызметкерлерді оқыту және біліктілігін арттыру бағдарламасы жетілдірілетін болды. Ел кеңес кезінен қалған "теориялық даярлық пен дағдыны меңгеруден" озық елдер қолданатын "құзіреттілік-компетенцияларды дамыту" жүйесіне кезең-кезеңімен көшеді.
Сондай-ақ, келесі жылы медицина қызметкерлерінің айлық жалақысы көтеріледі. Отбасылық дәрігерлерге еңбек тиімділігіне қарай еңбекақы төлеу тәртібі енгізіледі.
"Ауыл-аймақ тұрғындарының заманауи медициналық қызметтерге толыққанды қол жеткізуіне басымдықты көңіл бөлу дәйекті түрде жалғасатын болады. Осы орайда Қарақалпақстанда, сондай-ақ Навои, Самарқанд, Бұхара, Хорезм, Қашқадария облыстарында мемлекеттік медициналық сақтандырудың пилоттық жобалары енгізіледі. Өңірлерде орталықтандырылған зертханалар желісі кеңейеді", – деп түсіндірді Өзбекстан Денсаулық сақтау министрлігі (O'zbеkistоn Rеspublikаsi Sоg'liqni saqlash vаzirligi).
Ведомство мәлімдеуінше, республикалық бірыңғай "Сатып алу орталығын", оның 13 аймақтық филиалын құру арқылы медициналық құрал-жабдықтардың тиімді пайдаланылуына бақылау енгізіледі.
Өзбек Денсауминінің елді кадрлармен толық қамту мәселесіне де ерекше көңіл бөліп отырғаны байқалады. Медициналық оқу орындарындағы білім беру және маман даярлау сапасын арттыруға, теория мен практиканы өзара үйлестіруді күшейтуге, МСАК мекемелерінде түлектердің тәжірибе жинақтауын ұйымдастыруға мән-маңыз беріледі.
Жаңа 35 бағыт бойынша сырқатты емдеу кезінде дәрігерлер басшылыққа алатын тағы 400 клиникалық хаттама қайта қаралып, әлемдік озық тәжірибемен сәйкестендіріледі. Бұған қоса, Өзбекстанның 7 мамандандырылған орталығы мен 2 жоғары оқу орны халықаралық аккредитациядан өтуде.
Жасыратыны жоқ, Ташкент халық денсаулығын қорғауда аймақтағы ең үздік жетістіктерге жетіп отыр. Мұның дәлелін мына бір көрсеткіштен де аңғаруға болады. Халқының саны көп болғанымен, өлім-жітімі мейлінше аз.
Өзбекстан Статистика агенттігінің дерегінше, 2024 жылғы қаңтар-қыркүйекте Өзбекстанда 131,7 мың адам дүние салды.
ҚР Ұлттық статистика бюросының дерегінше, 2024 жылғы қаңтар-қыркүйекте Қазақстанда 99,5 мың адам өмірден өтті.
Денсаулық сақтаудың жақсаруымен бірге көрші елде демографиялық ахуал да жақсарады. Мамандар алдағы жылдары Өзбекстан халқының саны 40 миллионға жететінін болжады. Бүгінде өзбек елі тұрғындарының саны жөнінен жаһандық рейтингте 43-орында тұр.
Өзбек экономисті Шухрат Расулдың айтуынша, халық санының өсуі мемлекеттің экономикалық өрлеуіне септесуге тиіс.
"Өйткені еңбек ресурстары артады, тұтынушылар көбейеді, тауар, қызмет өндірушілер қанат жаяды. Экономиканың ұстыны – тауарлар мен қызметтерді тұтыну! Заманауи әлемде елде тұтынушы неғұрлым көп болса, экономика да соғұрлым қарқынды өркендейді. Бірақ дұрыс басқара білмесе, демографиялық өсім кері кетуге соқтыруы мүмкін. Ол сапалы болса ғана дамудың қозғаушы күшіне айналады. Егер мемлекеттік элита жауапсыз болса, нарық заңдарын аяққа таптаса, халық мүддесін ескермесе, ешқандай даму болмайды", – деді экономист.
Оның айтуынша, саны өскен адамдар елдің қуатты экономикалық ресурсы ретінде қызмет етуі үшін оларды сапалы біліммен, жайлы баспанамен, озық медицинамен, денсаулыққа пайдалы экологиямен және таза ауыз сумен, жеткілікті әрі арзандау энергетикалық ресурстармен қамтамасыз еткен жөн.
