2018 жылы дүкенмен өзараәрекет етудің аспектісін жақсартуда ақылды, дербестендірудің батыл тәсілдерін ойлап тапқан ритейлдердің еңбегі елеусіз қалмайды. Жіксіз омникалдық стратегиялар өте қажет болады. Ритейл сатып алушылық тәжірибесінің жасанды интеллект пен толықтырылған нақтылық сияқты технологияларын жақсартуды іске асыру арқылы өзін келешекте танытатын болады.
Болашақ – дүкеннің керемет ішкі тәжірибесінде
2018 жылы бірегей дүкен ішкі тәжірибесін (in-store experiences) ұсынатын ритейлдер саланы өз қолына алады. Бүгінгі күні сатып алушыны онлайн тапсырыс жасамай, сіздің дүкенге келтірудің жолы – оған сіздің дүкеннен басқа жерде ала аламайтын әсерді беру. Бөлшектік саудаға қатысты қолданылатын "дүкен іші тәжірибесі" дегенді естігенде, көбіміз ауқымды ойлай бастаймыз. Яғни біз Urban Outfitters-тың өз дүкені қатарына қосу үшін Pizzeria Vetri дәмханасын сатып алғанын, немесе Rebecca Minkoff –тағы "ақылды" киім өлшейтін орынды еске ала бастаймыз. Бірақ та бұл сатып алу тәжірибесі трендінің екі бағытының бір көрінісі ғана. Ал басқасы қандай? Онлайн-сауданың қолайлығынан асып түсудің тәсілдерін іздеп табу.
Ритейлдердің көбісі мұны омникалдық сауданы құру арқылы жасауға тырысады. Басқаша айтар болсақ, онлайн-әлемнің артықшылықтарын кірпіш пен бетондардан жасалған нақты дүкендерге көшіру.
Мысалы, Crate + Barrel-ді алайық. Үйге арналған тауарларды сататын дүкен жақында "Мобилді арба" атты бағдарламаны сынақтан өткізді. Сатып алушылар дүкеннің ұсынған планшеттерін стеллаждарда тұрған тауарлардың штрих-кодтарын сканерлеу мен азық-түлік туралы қосымша ақпарат алуға, тауарларды таңдағандар тізіміне қосып, тауарларды таңдауда сатушы-кеңесшілердің көмегін алуға қолданды. Дүкен іші тәжірибесі клиент үшін маңыздырақ болып келеді және ритейлдердің көбісі осындай бастамаларға инвестиция салатын болады.
Барлық ритейл мобильді төлемді енгізеді
Мобильді төлем – бұл осы заманның талабы. 2018 жылдың соңына дейін мобильді төлемді енгізбеген ритейлдер оны енгізуге барлық күшті салатын болады. TechCrunch бағалауы бойынша, АҚШ-тағы барлық мобильді қолданушылардың 70%-ның жоқ дегенде біреуі 2018 жылы мобильді төлем жасайтын болады. 2018 жылы мобильді төлем көлемі 65 млрд долларға жетеді деп күтілуде, ал Business Insider 2020 жылға қарай мобильді төлемдердің саудадағы көлемі 503 млрд долларға жетеді деп жазуда. Бөлшектік сауданың төлемге қатысты индустриясы қазір қайда жылжып бара жатқаны айтпаса да түсінікті.
Ритейлдер жақын арада мобильді төлемді енгізу үшін шешім қабылдамаса, нарықтан қалыс қалып,өздерінің сауда көлемін жоғалтып алу қаупі бар. Ал бұл дегеніңіз - үлкен ақшаны жоғалту.
Барлық ритейлдер өзіне сай келетін мобильді төлемнің POS- жүйе, кастомизацияланған төлем мобильді қосымша немесе басқа да Apple Pay, Android Pay және Samsung Pay сияқты өндірушілердің шешімдерін енгізіп, қатардан қалмауға тырысатыны анық.
Үлкен дүкендердің орнын шағын дүкендер басады
Тұтынушылар қалауының дамуы тағы да көптеген желілік ритейлдердің шағын дүкендерге баса мән беруге итермелейді. Дүкендер көлеміне келер болсақ, 2018 жылы шағын дүкендер көп болады. Қазірдің өзінде Tesco, Target, Best Buy және IKEA сияқты тұтынушылардың қалауын қанағаттандыру үшін шағын форматтағы дүкендерді инвестициялайтын бөлшектік сауда алыптарының өзгеріп жатқанын көріп отырмыз.
Тұтынушылардың үлкен дүкендерден неге кетіп жатақанын жақсы түсіну үшін бөлшектік саудадағы басқа үлкен тренд – қолайлық пен қолжетімділіктің маңыздылығына мән берген дұрыс. Адамдар онлайн сауда жасап, сатып алынған тауарды бірнеше сағат ішінде үйіне әкелткісі келгенде, оларға нақты дүкенге келсе одан да жылдам және жеңіл сатып алу қызметі көрсетілетінін айтып қызықтыру керек.
Сатып алушылар енді үлкен дүкендерді аралап, алтын уақыттарын жоғалтқысы келмейді. Керісінше, олар қарапайым және тиімділік түріндегі таңдауы бар шағын дүкендерді қалайды. Сондай-ақ шағын дүкендердің басқа да артықшылықтары бар. Оларды ашу мен қызмет көрсетуге аз қаражат қажет, олардың қала ортасында алатын орны да шағын, ал бұл ритейлдерге халық тығыз орналасқан орталықтарға қаражат салуға мүмкіндік береді. Тұтынушылар үшін дербестендіру маңызды болады. Accenture Interactive зерттеуіне сәйкес, тұтынушылардың 56%-ы дүкендер немесе интернет-дүкендерде сауда жасағанды қалайды.
Дербестендіру бөлшектік саудаға бірнеше жыл бұрын келген
Өкінішке қарай, сатып алушыларға e-mail арқылы тікелей хабарласқан ритейлдердің тәсілі қазір ескірген. Алайда тұтынушылар шынында да өзараәрекет ете алатын дербестендірілген сатып алушылық тәжірибені көбірек іздейді, сол себепті 2018 жылы ритейлдердің тұтынушылардың осы қалауын пайдаланудың жаңа тәсілін қалай ойластырып жатқанын көреміз.
Ритейлдің осы трендтегі үлгісі - бұл Nike. Спорттық киімдердің бұл бренді үнемі жаңашылдықтың бастауында жүреді. Ал әңгіме дербестендіруге қатысты бола бастағанда, олар өздірнің Nike+ қосымшасында тегін фитнес-видеоларды көрсетіп, өзі байланатын Hyper Adapt кроссовкилерін ұсынып, барлығынан озып кетті. Әрине, Nike қаржылық жағынан табысты, сондықтан оның дербестендіруді шыңырау шегіне дейін жеткізуге мүмкіндігі бар, бірақ та шағын ритейлдерде осы үрдісті қолдана алады.
Тұтынушылар жеке ритейлдердің жақсы бағдарламасынан көп нәрсені күтеді. Олар ақша сатып алуға боламйтын дербестендіру мен ұсыныстардың көп болғанын қалайды. Virtual Incentives сауалнамасына сәйкес, тұтынушылардың 55%-ы жеке бонустар алу - брендті қабылдауды жақсартатынын айтқан. Тұтынушылар жақсы ұсыныстар үшін жеке мәліметтерін беруге дайын. Accenture мәліметі бойынша, тұтынушылардың 54%-ы дербес ұсыныс алу үшін ритейлдерге өздерінің жеке ақпараты мен сатып алушылық артықшылықтарын беруге дайын екендерін айтқан.
Тапсырыс берген күні жеткізу бірінші орынға қойылады
Қазіргі әлемде тегін жеткізу тек әдіс қана емес, талап. Тұтынушылар дүкенге барып жүрмей, алған заттарын бірден алып кеткілері келіп тұруы мүмкін. Мұны қамтамасыз етудің ең жақсы тәсілі – тапсырыс берген күні жеткізіп беру.
Temando-ның жақында жүргізген зерттеуіне сәйкес, сауалнамаға қатысқандардың 80%-ы тапсырысты сол күні алғылары келеді, ал 61% -ы тапсырыстарын бір-екі сағат ішінде алғылары келетінін айтқан.
Тапсырысты жасаған күні жеткізу бөлшектік сауда үшін тиімді емес, өйткені бірқатар факторларды ескеру қажет. Яғни сұраныс талап етіліп отырған логистикалық күшке сай келе ме? Ритейлдің орналасқан жеріне байланысты жеткізу іске аса ма? Алайда сатып алушылардың жылдам жеткізуге деген сұранысы артпаса, кемімейтіні анық. Сондықтан ритейлдерге бұл сұранысты қанағатандыру ғана қалады.
Ритейлдер омникалдыққа қаражат салуды жалғастырады
Омникалдық қазір стандарт болды. Омникалдық стратегияларға қаражаттарын салып жатқан ритейлдер табысқа жетеді. Ал мұны жасамай жатқандар табыссыз қалады. 2018 жылы ритейлдер жіксіз сатып алушылық тәжірибенің соңына түсіп өздерінің омникалдық стратегияларын бұрынғыға қарағанда күшті қолданатын болады. Бөлшектік сауда әлемі осындай өзгерістерді ұсынады. Жақында Domino’s тапсырысты Facebook Messenger арқылы жасау мүмкіндігі ұсынды, ал Starbucks мобильді қосымшасы клиенттерге дәмханаға кірер алдында тапсырыс жасап, төлеуге мүмкіндік береді.
Ритейлерлер тауар сату үшін Instagram-ды да қолданады. Ритейлдер клиенттерге өздерінің өндірістік процестерінің ішкі тұстарын көрсетіп, жақсы нәтиже алу үшін Snapchat сияқты қосымшалардың артықшылықтарын көбірек пайдаланатын болады. Алдағы уақытта осы омникалдық күштер табысты және табыссыз ритейлдер арасындағы айырмашылықты көрсететін болады
Индустрияда Retailtainment кеңінен тарайтын болады
Бұл трендтің тағы бір аспектісі– retailtainment – "дүкен іші тәжірибесі". Retailtainment, сөзінің тарихына үңілер болсақ, бұл бөлшектік сауда мен ойын-сауық индустриясының қоспасы. Яғни ритейлдер клиенттердің сұранысын қанағаттандырып, керемет көңіл күй сыйлап, сауда жасау процесін бұған дейінгі деңгейден көтереді.
Retailtainment өз дүкендеріне lifestyle-элементтерін енгізген ритейлдер адамды көп тартатын болады деп болжап отыр.
Мысалы, iPic Theaters компаниясын алып қарайық. Компанияның сайты келушілерді "Сіздің ең жақсы демалыс кешіңіз" деген тақырыппен қарсы алады және олар шындығында да осыған бар күшті салады. Бұл компания клиенттеріне киноға барудың класикалық тәжірибесін ұсынады. Клиенттер тіпті кино көріп отырып-ақ тамақ пен сусынға тапсырыс жасай алады.
Осы инновациялық тұжырымдамалар адамдардың нақты жерлерге баруын айтарлықтай ынталандырады, сондықтан келесі жылы бұдан да басқа жаңашылдықтарды көретін боламыз.
Ақпарат бұрынғыша бөлшектік саудадағы табыстың айтарлықтай компоненті болмақ
Ритейлдердің көбісі мәліметтерді жұмыс процесінің әр бөлігіне, яғни жеткізуден бастап, адам сатып алғанға дейінгі процесте пайдаланатын болады.
Мәліметтер негізінде шешім қабылдайтын ритейлдер бұлай істемейтіндерден асып түседі. Мұны саудагерлердің басым бөлігі мойындап отыр, компаниялардың алымды және мәліметтер сараптамасын неге екі есе өсіретінін осыдан көруге болады деп ойлаймын.
JustFab – өзінің клиенттерінің мәліметін пайдалы қолданатын компания мысалдарының бірі. Өзінің қауымдастығы туралы көбірек білу үшін сәнді киім ритейлері талғам туралы сауалнама жүргізеді, содан соң жекелеген адамдардың қалауы негізінде ұсыныстар жасайды. Сондай-ақ JustFab өздерінің бағдарламаларының әр мүшесі қарайтын, қайтаратын және сатып алатын өнімді жіті қадағалап отырады да, бұл мәліметтерді таңдау нұсқасын ұсыну үшін пайдаланады.
Әр клиентпен өзараәрекет етуді дербестендіру үшін ақпаратты пайдалану – бұл тек басы ғана. Сонымен қатар мәліметтерді сараптау әсіресе қорлар мен өткізуге қатысты шаруада маңызды рөл атқарады. Ритейлдер сұранысты болдау мен қорды қадағалау үшін маңызды шешім қабылдауда мәліметтерге сүйенеді.
Patagonia тігін компаниясы не ісейтініне назар аударайық. Олар өз дүкендерінде қандай өнімді сату керектігін анықтау үшін заманауи трендтер мен тарихи мәліметтерді сараптайды. Осылайша әрекет ету арқылы ритейлдер сұранысты нақты болжап, дүкенді қажет тауарлар ассортиментімен қамтамасыз етіп, жеткізудің барлық желісі бойынша қалдықтарды төмендетеді.
Арнайы дүкендер әмбебап дүкендерге қарағанда нәтижелі
Белгілі категориялар бойынша жұмыс істейтін арнайы дүкендер 2018 жылы басқаларға қарағанда артықшылыққа ие болады. Өйткені тұтынушылар қадағаланатын ассортимент пен жергіліктендірілген тауарларға баса мән береді. Яғни дәстүрлі әмбебап дүкендерге қарағанда трендке ден қойылады. Бұл қасиет бүгінгі күні сұранысқа ие сатып алушылар- миллениалдарға тән.
Сонымен қатар арнайы дүкендер өз клиенттері үшін ең үздік "дүкен іші тәжірибесін" яғни бәрін білетін қызмткер мен ең жақсы бағаларды, дербестендірілген сервисті ұсынады. Осының барлығы, ұсыну арқылы арнайы дүкендер үлкен әмбебап дүкендер алдындағы өздерінің артықшылықтарын көрсетіп, сатып алушылармен тікелей қарым-қатынасты дамытады.
Әрине, бұл әмбебап дүкендер нарықтан кетеді деген сөз емес. Ойыншылардың көбісі жақында өз бизнестеріне айтарлықтай өзгеріс енгізіп, әмбебап дүкенердің бірсарын тіршілігін жанданыруға тырысты. Бұдан да басқа өзгерістер болуы мүмкін, бірақ та 2018 жылы арнайы дүкендер алдыңғы орында болады.
Бөлшектік сауда мен технологиялар одан сайын біртұтас болады
Тұтынушыларға бұдан да жақсы қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге күш салуда, ритейлер өз бизнестеріне технологияларды одан сайын енгізе түседі. 2018 жылы ритейл индустриясындағы дамып жатқан технологиялар клиенттерді нақты дүкенге тартудың және омникалдық сатып алу тәжірибесін құрудың құралы болады.
Толықтырылған жасанды интеллект, заттар интернеті нақты және онлайн-дүкендер процестің әр кезеңін одан әрі жақсарту мен дербестендіру үшін қолдана алатын құрал ретінде ритейлде өзін танытатын болады.
Шағын және орта бизнестің көбісі ритейл технологияларын енгізетін болады.
Шағын және орта бизнес сатып алушылық тәжірибені жаңа деңгейге көтеретін адалдық, сатып алушы дисплейі қосымшасын шығарады деп болжауға болады.
Автордың пікірі редакцияның көзқарасымен сәйкес келмеуі мүмкін
