Қазақстандық жастардың жақын болашақтағы еңбек нарығында не күтіп тұрғаны туралы "Еңбек ресурстарын дамыту орталығы" (ЕРДО) АҚ-ның сарапшылары өздерінің үшінші баяндамасында жазды. Бұл туралы inbusiness.kz сайты ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне сілтеме жасап хабарлайды.
Еңбек нарығына жас қызметкерлердің жыл сайынғы ағыны 300 мың адам деңгейінде болжанады. ЕРДО-ның деректеріне сәйкес, 2030 жылға қарай жастарды жұмысқа орналастырудағы ағымдағы үрдістер сақталса, бірқатар өңірлер жұмыс орындарының тапшылығына тап болуы мүмкін. Жастар еңбек нарығында жалдамалы және өзін-өзі жұмыспен қамтудың арақатынасы бес жыл бойы өзгеріссіз қалады. Осы санатқа жалдамалы жұмысшылардың 78%-ы және өзін-өзі жұмыспен қамтыған жастардың 22%-ы кіреді. Сонымен қатар, экономика салалары бойынша, өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығында жастардың жұмыспен қамтылуының төмендеуі аясында қызмет көрсету және сауда саласына еңбекке қабілетті жастардың ағыны байқалады.
Жетілген жұмыс күшімен салыстырғанда, жастар еңбек нарығындағы әлеуметтік-экономикалық және құрылымдық өзгерістерге осал. Зерттеу жұмыстарының аясында ЕРДО-ның талдаушылары білім деңгейі мен түлектерді одан әрі жұмысқа орналастыру арасындағы байланысты байқады. Мәселен, жұмыспен қамтылған жастардың 20%-на жуығы мамандық бойынша жұмыс істемейді. Диплом мен еңбек міндеттерінің сәйкес келмеуінің салдары жалақының 15%-ға төмендеуі болып табылады. Жүргізілген талдау нәтижесінде мамандарды даярлау сапасын арттыру, сондай-ақ жұмыс күшінің ішкі ұтқырлығын қамтамасыз ету жөніндегі құралдарды дамыту үшін мүмкін болатын нұсқалар ұсынылды.
Бұдан басқа, білім беру жүйесі жоғары бейқамдықпен ерекшеленеді. Бұл мамандарды даярлау міндетіне жаңа сын-қатерлер туғызады. Мысалы, қызметкерлердің жас буыны – “Work-life balance” және “Life-long learning” сияқты жаһандық жұмыспен қамту трендтерінің жақтаушылары. Соның ішінде жас мамандар, әдетте, өршіл, икемді жұмыс кестесін қалайды және мансаптық векторды қайта даярлау және өзгерту мүмкіндіктеріне ашық.
Сонымен қоса, әр түрлі дағдыларды (hard, soft, green skills) алу және дамыту жастарды үнемі өзгеріп отыратын еңбек нарығына жедел интеграциялаудың тиімді әдісі болып табылады. Ұлттық баяндамада еңбек нарығында сұранысқа ие заманауи дағдыларға шолу жасалған.
Жастардың өзін-өзі тиімді жүзеге асыруы үшін мүмкіндіктер жасау – бұл елдің тұрақтылығы мен бәсекеге қабілеттілігінің негізі. Еңбек нарығында Қазақстан жас ізденушілерді қолдау мен бейімдеудің озық тетіктерін қолданады.
Әсіресе, соңғы бес жылда республикада жастар практикасы, бірінші жұмыс орны, ұрпақтар келісімшарты, жастарға арналған гранттар сияқты жастарды жұмыспен қамтуға бағытталған шараларды қолдауға 63 млрд теңгеден астам қаражат бөлінді. Оның ішінде 1,2 миллионнан астам жас мамандар болды және олардың 70%-ы тұрақты жұмыс орнына орналасқан.
