Бірқатар азаматтардың мұнай-газ активтері бойынша жасалған келісімдердің заңдылығы туралы айыптауларынан кейін Қазақстан мен Швейцария прокуратуралары жан-жақты зерттеу жасап, ешкімге айып тақпастан істі 2013 жылы тоқтатқан. Бұл туралы бүгін ҚР Бас Прокурорының бірінші орынбасары Берік Асылов Парламент Мәжілісінің отырысында айтты.
Айта кетейік, Мәжілістің Экономикалық реформалар және аймақтық даму комитетінің отырысында қазақстандық мұнай мен газ бойынша заңсыз операциялар мен табысты жымқыру туралы бірқатар батыстық және отандық ресурстардағы жарияланымдар негізінде "ҚазМұнайГаз" АҚ тексеру нәтижесі туралы баяндама жасалды.
Берік Асыловтың айтуынша бірқатар азаматтардың арызы бойынша Швейцарияның прокуратурасы 2010-2013 жылдары бірқатар қазақстандық мұнай-газ активтерінің (оның ішінде "СНПС-АқтөбеМұнайГаз" акцияларының мемлекеттік пакетін сату, "ҚазҚұрылысСервис" және Kazakhstan Petrochemical Industries компанияларын жекешелендіру, "МаңғыстауМұнайГаз" компаниясының акцияларын сатып алу-сату бар) сатылуы және бұған Құлыбаев Т.А қатысының бар-жоғы бойынша тексеру жүргізген.
Материалдарды жан-жақты тексеру үш жылға созылған және 2013 жылдың соңында Швейцария Бас прокуратурасы зерттеуді тоқтатқан. Қазақстанның құқық қорғау органдары швейцариялық әріптестеріне осы мәселеде барлық қажетті көмек көрсетті.
Сонымен қатар, талқылау барысында Қазақстанның қаржы министрлігі жоғарыда аталған жеке тұлға мен оған тиесілі компаниялардың салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуінің толықтығына талдау жүргізгені белгілі болды.
Кіріс бөлігін талдау барысында 2015-2019 жылдардағы мемлекеттік бюджетке барлық салық түсімдерінің шамамен 48%-ын немесе 45,6 трлн теңгені салық төлеушілердің 30 ірі тобы қамтамасыз еткенін көрсетті.
Салық төлемеу туралы айыптау Қаржы министрлігінің есебімен сәйкес келмейді. Мысалы, Тимур Құлыбаевтың компаниялар тобы аталған кезеңде 1,07 трлн теңге салық төлеген. Бұл көрсеткіш елдегі барлық компаниялар тобының салық төлемдері бойынша 4-ші орында. Оны тек "Теңізшевройл" ЖШС, "Самұрық-Қазына" компаниялар тобы (барлық еншілес компаниялармен) және "Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В." консорциумы (құрылымдық бөлімшелерді есепке алғанда) басып озады. Сонымен қатар, Тимур Құлыбаев сол кезеңде 12,2 млрд теңге көрсеткішімен елдегі жеке тұлғалар арасындағы ең ірі салық төлеуші болып табылады.
Бас прокуратура тексерісі барысында елімізден экспортталатын мұнай бағасын төмендету фактілері де анықталған жоқ. Комитет отырысына қатысқан Қаржы министрлігінің өкілі мұнай экспорты бойынша барлық келісім шарттар мониторингтен өтеді және баға жасау бойынша заңға сәйкестігі салық органдары бақылауында екенін айтты. Былайша айтқанда, мұнай-газ компаниялары сыртқы нарыққа мұнайды белгіленген жеңілдіктерден бөлек төмен бағамен сата алмайды.
Бұған қоса Қазақстаннан Еуропаға тасымалданатын мұнай көлемі Argus Media және Platt’s басылымдарында ашық жазылады. Аталған факт елден төмендетілген бағамен шикізат сатылғандығы туралы ақпараттарды жоққа шығарады.
